Bank jest otwarty na indywidualne negocjowanie korzystnych warunków przedterminowej spłaty lub przewalutowania kredytów na PLN. W wyniku tych negocjacji i innych naturalnych czynników, liczba aktywnych walutowych kredytów hipotecznych zmniejszyła się w 2021 r. o 8 449 i o 7 943 w 2022 r. Na koniec 2022 roku Bank posiadał 38 011 aktywnych walutowych kredytów hipotecznych.
Ryzyko związane z portfelem kredytów hipotecznych w walutach obcych
Na dzień 31 grudnia 2022 r. Bank miał 16 008 umów kredytowych i dodatkowo 1 272 umowy kredytowe z byłego Euro Banku będących przedmiotem prowadzonych obecnie indywidualnych sporów sądowych (z wyłączeniem roszczeń wniesionych przez bank przeciw klientom, tzw. spraw windykacyjnych), dotyczących klauzul indeksacyjnych w walutowych kredytach hipotecznych (78% umów kredytowych przed sądem pierwszej instancji oraz 22% umów kredytowych przed sądem drugiej instancji) z całkowitą wartością roszczeń wniesionych przez powodów wynoszącą 2 758,4 mln zł oraz 201,9 mln CHF (portfel Banku Millennium: 2 536 mln zł i 197,3 mln CHF oraz portfel byłego Euro Banku: 222,5 mln zł i 4,6 mln CHF).
Roszczenia zgłaszane przez klientów w postępowaniach indywidualnych dotyczą przede wszystkim stwierdzenia nieważności umowy i zwrotu zapłaconych rat kapitałowo-odsetkowych jako nienależytego świadczenia z uwagi na abuzywny charakter klauzul indeksacyjnych, lub też utrzymania umowy w PLN z oprocentowaniem indeksowanym do CHF Libor.
Bank jest poza tym stroną pozwu zbiorowego, którego przedmiotem jest ustalenie odpowiedzialności Banku z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia w związku z zawartymi walutowymi kredytami hipotecznymi. Nie jest to spór o zapłatę. Orzeczenie w tym postępowaniu nie przyzna bezpośrednio członkom grupy żadnych kwot. Liczba umów kredytowych objęta tym postępowaniem wynosi 3 273. W dniu 24 maja 2022 r. sąd wydał, wyrok co do istoty sprawy oddalający powództwo w całości. Obie strony wnioskowały o pisemne uzasadnienie wyroku. W dniu 13 grudnia 2022 r. powód złożył apelację od wyroku z dnia 24 maja 2022 r. Apelacja nie została dotychczas doręczona pełnomocnikom Banku.
Natarczywa kampania reklamowa obserwowana w domenie publicznej wpływa na liczbę sporów sądowych. Do końca 2019 r. przeciwko Bankowi złożono 1 982 indywidualne roszczenia (dodatkowo 236 przeciwko dawnemu Euro Bankowi), w 2020 r. liczba ta wzrosła o 3 006 (265), w 2021 r. wzrosła o 6 153 (422), natomiast w 2022 r. wzrosła o 5 750 (408).
Z danych ZBP (Związek Banków Polskich) zebranych od wszystkich banków posiadających walutowe kredyty hipoteczne wynika, że znaczna większość sporów była prawomocnie korzystnie rozstrzygana dla banków do 2019 r. Jednakże, po wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydanym 3 października 2019 r. (Sprawa C-260/18) proporcje zmieniły się na niekorzyść i w zdecydowanej większości przypadków banki przegrywały sprawy w sądach. Jeśli chodzi o sam Bank, w okresie od roku 2015 do końca 2022 ostatecznie rozstrzygnięto 1 173 sprawy (1 111 w roszczeniach klientów wobec Banku i 62 w roszczeniach wniesionych przez Bank wobec klientów tj. sprawy windykacyjne) spośród których zawarto 354 ugody, 46 spraw umorzono, 53 zostało rozstrzygniętych korzystnie dla Banku, a 720 zakończyło się wyrokiem niekorzystnym dotyczącym zarówno unieważnienia umów kredytowych, jak i konwersji na PLN+LIBOR. Bank składa apelacje od negatywnych orzeczeń sądu I instancji, a także wnosi skargi kasacyjne do Sądu Najwyższego od niekorzystnych dla Banku prawomocnych wyroków. Aktualnie statystyki orzeczeń sądów pierwszej i drugiej instancji są znacznie bardziej niekorzystne i ich liczba również wzrastała.
Wartość brutto umów i pożyczek w ramach indywidualnych spraw sądowych i pozwów grupowych wniesionych przeciwko Bankowi na dzień 31.12.2022 r. wynosiła 5 576 mln zł (w tym pozostająca do spłaty kwota kapitału umów kredytowych w ramach pozwu zbiorowego wyniosła 897 mln zł).
Gdyby wszystkie umowy kredytowe zawarte przez Bank Millennium, będące obecnie w postępowaniach sądowych indywidualnych i grupowych zostały uznane za nieważne bez odpowiedniego wynagrodzenia za wykorzystanie kapitału, koszt przed opodatkowaniem mógłby wynieść 5 499 mln zł. Końcowe straty mogą być niższe lub wyższe w zależności od ostatecznej linii orzecznictwa sądowego w tym zakresie.
W roku 2022 r. Bank utworzył 1 844 mln zł rezerw oraz 173 mln zł na portfel byłego Euro Banku. Wartość bilansowa rezerw dla portfela Banku Millennium na koniec grudnia 2022 r. ukształtowała się na poziomie 4 986 mln zł, a dla portfela byłego Euro Banku 409 mln zł.
Koszty poniesione w związku z tymi negocjacjami wyniosły 364,5 mln zł w 2021 r. oraz 515,2 mln zł w 2022 r. i są prezentowane głównie w pozycji „Wynik z pozycji wymiany” w Rachunku zysków i strat, a w roku 2022 również jako „Wynik z tytułu modyfikacji” (wartości kosztów obciążających poszczególne pozycje Rachunku zysków i strat z tytułu zawieranych ugód zaprezentowano w nocie 14 w Rozdziale 13 Noty do Sprawozdania Finansowego).
Należy również nadmienić, że na 31.12.2022 Bank musiał utrzymywać dodatkowe fundusze własne na pokrycie dodatkowych wymogów kapitałowych w związku z ryzykiem portfela walutowych kredytów hipotecznych (bufor walutowy Filaru II) w wysokości 1,95 p.p. (1,94 p.p. na poziomie Grupy), z których część została alokowana na ryzyko operacyjne/prawne.
Szczegółowe dane na temat liczby oraz wartości pozwów dotyczących hipotek walutowych oraz inne aspekty związane z ryzykami tego portfela kredytów są przedstawione w Skonsolidowanym Finansowym Raporcie Rocznym Grupy Kapitałowej Banku Millennium S.A. za okres 12 miesięcy zakończony 31 grudnia 2022 r.