Kredyty hipoteczne indeksowane, lub denominowane w walutach zagranicznych, w większości we frankach szwajcarskich, były oferowane klientom od roku 2000, większość z nich udzielono w latach 2005-2008. W chwili ich udzielania, umowy kredytowe były zgodne z polskim prawem i stosownymi regulacjami, w szczególności z rekomendacjami KNF (w szczególności Rekomendacją S). W momencie zaciągania kredytu w walucie zagranicznej klienci musieli uprzednio jednoznacznie odmówić kredytu w złotych polskich. Związek Banków Polskich (ZBP), w odpowiednim momencie, zasugerował rezygnację z walutowych kredytów hipotecznych, ale nadzór i sfera publiczna zachęcali do ich dostępności, co zostało opisane i udokumentowane w raporcie ZBP pt. „Biała księga kredytów frankowych w Polsce”. Istotne były tego przyczyny. W Polsce brak było kapitału, a występował znaczny popyt na kredyty hipoteczne, natomiast względnie wysokie oprocentowanie kredytów złotowych było przeszkodą na drodze wspierania finansowania realizowanej wówczas budowy mieszkań. Walutowe kredyty hipoteczne, wspierane przez niskie stopy procentowe na frankach szwajcarskich i euro, wpłynęły korzystnie na wzrost gospodarczy Polski i przyczyniły się do powstania ok. 775 000 mieszkań i domów.
Umowy kredytowe nie były kwestionowane w okresie, kiedy kurs wymiany franka szwajcarskiego na złotówkę był korzystny dla kredytobiorców. Kwestionowanie przez kredytobiorców postanowień umownych zaczęło się, gdy kurs wymiany począł zmieniać się na niekorzyść klientów. Klauzule odnoszące się do tabel kursów walut niektórych banków zostały włączone do listy klauzul abuzywnych w wyniku abstrakcyjnej procedury kontroli abuzywności. Warto podkreślić, że wspomniane włączenie niekoniecznie oznacza niezgodność z prawem w danym przypadku. Należy także wskazać, że z ekonomicznego punktu widzenia nie było żadnej różnicy między kredytem, indeksowanym do waluty zagranicznej, a kredytem w walucie denominowanym. De facto kredyty indeksowane do walut zagranicznych, (które w istocie stanowiły główną ofertę Banku Millennium), były oferowane dla wygody kredytobiorców, którzy chcieli mieć pewność, że w momencie zaciągania kredytu, otrzymają dokładnie taką kwotę w złotówkach, jakiej potrzebują.
Nagłe niezadowolenie klientów spowodował szwajcarski bank centralny, który nieoczekiwanie uwolnił kurs swej waluty dn. 15 stycznia 2015 r., w wyniku czego frank szwajcarski znacznie umocnił się do innych walut, włącznie z polskim złotym. W ten sposób podjęta decyzja wywarła skutek, wykraczający daleko poza granice Polski i uderzyła także w polskich obywateli, którzy zaciągnęli kredyty mieszkaniowe w tej walucie.
Od stycznia 2015 r., kiedy to odnotowano szybki wzrost kursu franka szwajcarskiego, Bank Millennium oferuje specjalne rozwiązania tzw. „sześciopak”. Według danych ZBP, średni roczny koszt programu dla sektora bankowego szacowany jest na około 1 mld zł. Pakiet zawiera następujące rozwiązania:
1.Uwzględnienie ujemnej stawki Libor przy wyliczaniu wysokości oprocentowania kredytów mieszkaniowych.
2.Istotne zmniejszenie tzw. spreadu walutowego, co skutkuje odczuwalnym zmniejszeniem wysokości płaconych przez klientów rat kredytowych.
3.Wydłużenie na wniosek klienta okresu spłaty lub okresowe zawieszenie spłaty raty kredytowej, tak, aby jej poziom nie był wyższy lub był niewiele wyższy niż przed uwolnieniem kursu. Wnioski te mogłyby być składane wyłącznie przez kredytobiorców zamieszkujących kredytowaną nieruchomość.
4.Rezygnacja z żądania nowego zabezpieczenia oraz ubezpieczenia kredytu wobec kredytobiorców terminowo spłacających raty kredytowe.
5.Umożliwienie kredytobiorcom zamiany waluty kredytu z CHF na PLN po kursie równym średniemu kursowi NBP.
6.Uelastycznienie zasad restrukturyzacji kredytów hipotecznych dla klientów zamieszkujących kredytowane nieruchomości.
Klienci Banku Millennium, którzy zaciągnęli kredyt mieszkaniowy zarówno we frankach szwajcarskich jak i złotówkach i znajdują się w trudnej sytuacji finansowej, mogą ubiegać się o wsparcie z 600 mln zł Funduszu Wsparcia Kredytobiorców utworzonego przez banki, w tym Bank Millennium w 2015 r. Na podstawie Ustawy o wsparciu kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyt mieszkaniowy i znajdują się w trudnej sytuacji finansowej, przyjętej w 2019 r., która weszła w życie 1 stycznia 2020 r., zostały zmienione kryteria wnioskowania o wsparcie, co ma zwiększyć dostępność Funduszu. Od momentu powstania Fundusz został wykorzystany zaledwie w kilku procentach i nadal oczekuje na pełne przeznaczenie na rzecz potrzebujących kredytobiorców.
Wsparcie jest czasową pomocą przyznawaną kredytobiorcom, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji życiowej, takiej jak utrata pracy lub zmniejszenie dochodów. Kredytobiorca, któremu udzielono wsparcia otrzymuje co miesiąc środki pieniężne z przeznaczeniem na płatność raty kredytu. Środki te wypłacane są w okresie nie dłuższym niż 36 miesięcy, w wysokości odpowiadającej racie kredytu jednak nie większej niż 2 000 zł. Zwrot rozpoczyna się po dwóch latach od wypłaty ostatniej części wsparcia i rozłożony jest na w 144 nieoprocentowane raty. Część środków może być umorzona pod warunkiem regularnej spłaty.
Bank podejmuje szereg działań na różnych poziomach, wobec różnych interesariuszy, w celu zmniejszenia ryzyka prawnego i ryzyka postępowania sądowego w zakresie portfela walutowych kredytów hipotecznych:
- Ograniczanie przyszłych roszczeń sądowych – Bank jest otwarty na indywidualne negocjowanie korzystnych warunków przedterminowej spłaty (częściowej, lub całkowitej), lub przewalutowania kredytów na PLN.
- Obrona spraw w sądzie – Bank będzie nadal podejmować wszelkie możliwe działania, aby bronić swych interesów w sądach, jednocześnie będąc otwartym na porozumienie się z klientami w sądzie na rozsądnych warunkach.
- Konstruktywne podejście i współpraca z urzędami np. UOKiK i Rzecznikiem Finansowym oraz KNF.
Bank jest w stałym kontakcie z klientami posiadającymi kredyty w walutach obcych i przygotował wiele rozwiązań wspierających kredytobiorców w spłacie kredytu hipotecznego.
Bank proponuje specjalne warunki, które pozwalają klientom na konwersję waluty kredytu lub spłatę kredytu częściowo lub w całości. Kontynuuje również negocjacje warunków kursów walutowych i parametrów kredytu po przewalutowaniu lub częściowej spłacie kredytu, które uwzględniają indywidualne podejście do sytuacji i oczekiwań każdego klienta. W 2019 r. około 900 klientów zaakceptowało ofertę Banku.
Agresywne kampanie marketingowe prowadzone przez kancelarie prawne powodują wzrost liczby spraw sądowych. Na podstawie danych Związku Banków Polskich, zebranych z 11 banków posiadających walutowe kredyty hipoteczne, ponad 70% sporów zostało ostatecznie rozstrzygniętych na korzyść banków na przestrzeni 2019 roku. Jednakże po wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydanym w dniu 3 października 2019 (sprawa C-260/18) wystąpiło ryzyko, że w większości pozytywna jak dotąd dla banków linia orzecznictwa sądów może ulec zmianie. Więcej informacji na ten temat znajduje się w Raporcie Rocznym Grupy Banku Millennium za rok 2019.
Na koniec 2019 roku Bank posiadał 2 010 umów kredytowych objętych indywidualnymi postępowaniami dotyczącymi klauzul indeksacyjnych do walut obcych o łącznej wartości roszczeń zgłoszonych przez powodów w wysokości 203 mln zł. Do dnia 31.12.2019 tylko w 19 sprawach wydano prawomocne orzeczenia, z których ogromna większość była zgodna z interesem Banku.
[GRI 206-1] Dodatkowo, Bank jest stroną pozwu zbiorowego, którego przedmiotem jest określenie odpowiedzialności Banku w stosunku do członków grupy na podstawie nieuzasadnionego wzbogacenia się (nienależna korzyść) w związku z zawartymi umowami walutowych kredytów hipotecznych. Nie jest to spór dotyczący płatności. Orzeczenie w powyższym postępowaniu nie będzie obejmowało przyznania żadnych kwot na rzecz członków grupy. Liczba umów kredytowych objętych tymi postępowaniami wynosi 3 281. Sprawa jest nadal przed pierwszą rozprawą, przewidzianą na marzec 2020 r.
Przeciwko Bankowi toczy się także postępowanie grupowe związane z kwestią ubezpieczenia niskiego wkładu własnego. Sprawa jest w trakcie rozpoznawania i nie zapadł jeszcze żaden wyrok jej dotyczący.
