Zarządzanie kapitałowe odnosi się do dwóch obszarów: zarządzania adekwatnością kapitałową i alokacji kapitału. Dla obydwu z tych obszarów określone zostały cele zarządcze.
Celami zarządzania adekwatnością kapitałową są: (a) spełnienie wymagań określonych w przepisach zewnętrznych (regulacyjna adekwatność kapitałowa) oraz (b) zapewnienie wypłacalności w warunkach normalnych i w warunkach skrajnych (ekonomiczna adekwatność kapitałowa/kapitał wewnętrzny). Realizując te cele, Grupa dąży do osiągnięcia wewnętrznych długookresowych limitów (celów) kapitałowych, określonych w Strategii Ryzyka.
Z kolei celem alokacji kapitału jest kreowanie wartości dla właścicieli poprzez maksymalizację zwrotu z działalności obciążonej ryzykiem, biorąc pod uwagę ustaloną tolerancję na ryzyko.
W ramach zarządzania kapitałowego realizowany jest również proces planowania kapitału. Celem tego procesu jest określenie funduszy własnych (baza kapitałowa określająca możliwość podjęcia ryzyka) i wykorzystania kapitału (wymogi kapitału regulacyjnego i kapitału ekonomicznego) w taki sposób, aby zapewnić spełnienie limitów (celów) kapitałowych, przy założeniu realizacji przewidywanej strategii biznesowej i profilu ryzyka – w normalnych i skrajnych warunkach ekonomicznych.
Grupa jest zobowiązana na mocy prawa do spełnienia minimalnych wymogów w zakresie funduszy własnych, określonych w art. 92 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i rady (UE) nr 575/2013 w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych (CRR). Jednocześnie przy ustalaniu limitów/celów kapitałowych uwzględniono:
Zgodnie z obowiązującymi przepisami i zaleceniami Komisji Nadzoru Finansowego, Grupa ustaliła minimalne poziomy współczynników kapitałowych, będące jednocześnie celami/limitami kapitałowymi. Są to wielkości OCR (łącznych wymogów kapitałowych) dla poszczególnych wskaźników.
1 Zalecenie to zastępuje poprzednie zalecenie z 2017 r. dotyczące utrzymania funduszy własnych na pokrycie dodatkowego wymogu kapitałowego poziomie 5,53 p.p. (Bank) i 5,41 p.p. (Grupa) dla łącznego współczynnika kapitałowego (TCR), co odpowiada wymogowi kapitałowemu 4,15 p.p. dla Banku i 4,06 p.p. dla Grupy ponad Wskaźnik Tier 1 oraz co odpowiada wymogowi kapitałowemu 3,10 p.p. dla Banku i 3,06 p.p. dla Grupy ponad Wskaźnik CET1
2 W sierpniu 2018 roku Bank poinformował o decyzji Komisji Nadzoru Finansowego o uchyleniu decyzji identyfikującej Bank Millennium SA jako inną instytucję o znaczeniu systemowym i nakładającą na Bank bufor innej instytucji o znaczeniu systemowym
Poniższa tabela prezentuje te wielkości według stanu na 31 grudnia 2018 r. oraz wielkości obowiązujące od 1 stycznia 2019 r.
Wskaźnik kapitałowy | 31.12.2018 | 2019 | ||
---|---|---|---|---|
Wskaźnik kapitału podstawowego Tier 1 (Wskaźnik CET1) | Bank | Grupa | Bank | Grupa |
Minimum | 4,50% | 4,50% | 4,50% | 4,50% |
Bufor II Filara kredytów walutowych (RRE FX) | 3,59% | 3,51% | 3,59% | 3,51% |
TSCR CET1 (Łączne wymogi SREP/BION) | 8,09% | 8,01% | 8,09% | 8,01% |
Bufor zabezpieczenia kapitału | 1,875% | 1,875% | 2,50% | 2,50% |
Bufor innej instytucji o znaczeniu systemowym (OSII) | 0,00% | 0,00% | 0,00% | 0,00% |
Bufor ryzyka systemowego | 3,00% | 3,00% | 3,00% | 3,00% |
Bufor antycykliczny | 0,00% | 0,00% | 0,00% | 0,00% |
Wymóg połączonego bufora | 4,88% | 4,88% | 5,50% | 5,50% |
OCR CET1 (Łączne wymogi kapitałowe CET1) | 12,97% | 12,89% | 13,59% | 13,51% |
Wskaźnik kapitału Tier 1 (Wskaźnik T1) | Bank | Grupa | Bank | Grupa |
Minimum | 6,00% | 6,00% | 6,00% | 6,00% |
Bufor II Filara kredytów walutowych (RRE FX) | 4,81% | 4,70% | 4,81% | 4,70% |
TSCR T1 (Łączne wymogi SREP/BION) | 10,81% | 10,70% | 10,81% | 10,70% |
Bufor zabezpieczenia kapitału | 1,875% | 1,875% | 2,50% | 2,50% |
Bufor innej instytucji o znaczeniu systemowym (OSII) | 0,00% | 0,00% | 0,00% | 0,00% |
Bufor ryzyka systemowego | 3,00% | 3,00% | 3,00% | 3,00% |
Bufor antycykliczny | 0,00% | 0,00% | 0,00% | 0,00% |
Wymóg połączonego bufora | 4,88% | 4,88% | 5,50% | 5,50% |
OCR T1 (Łączne wymogi kapitałowe T1) | 15,69% | 15,58% | 16,31% | 16,20% |
Łączny wskaźnik kapitałowy (TCR) | Bank | Grupa | Bank | Grupa |
Minimum | 8,00% | 8,00% | 8,00% | 8,00% |
Bufor II Filara kredytów walutowych (RRE FX) | 6,41% | 6,27% | 6,41% | 6,27% |
TSCR TCR (Łączne wymogi SREP/BION) | 14,41% | 14,27% | 14,41% | 14,27% |
Bufor zabezpieczenia kapitału | 1,875% | 1,875% | 2,50% | 2,50% |
Bufor innej instytucji o znaczeniu systemowym (OSII) | 0,00% | 0,00% | 0,00% | 0,00% |
Bufor ryzyka systemowego | 3,00% | 3,00% | 3,00% | 3,00% |
Bufor antycykliczny | 0,00% | 0,00% | 0,00% | 0,00% |
Wymóg połączonego bufora | 4,88% | 4,88% | 5,50% | 5,50% |
OCR TCR (Łączne wymogi kapitałowe TCR) | 19,29% | 19,15% | 19,91% | 19,77% |
Ryzyko kapitałowe wyrażone powyższymi celami/limitami kapitałowymi, jest przedmiotem regularnego pomiaru i monitoringu. W odniesieniu do wszystkich docelowych wartości kapitału ustalono pewne minimalne zakresy tych wartości. Wskaźniki kapitałowe w danym przedziale determinują konieczność podjęcia odpowiednich decyzji lub działań zarządczych. Regularny monitoring ryzyka kapitałowego opiera się na klasyfikacji wskaźników kapitałowych do odpowiednich przedziałów, a następnie przeprowadza się ocenę trendów i czynników mających wpływ na poziom adekwatności kapitałowej.
Grupa oblicza wymogi w zakresie funduszy własnych przy użyciu metod standardowych, realizując jednocześnie projekt stopniowego wdrażania metody ratingów wewnętrznych (IRB) w celu obliczania minimalnych wymogów w zakresie funduszy własnych z tytułu ryzyka kredytowego i uzyskania stosownych decyzji Organów Nadzoru.
Pod koniec 2012 r. Banco de Portugal (będący nadzorcą konsolidującym) we współpracy z Komisją Nadzoru Finansowego (KNF) udzielił zezwolenia na stosowanie metody IRB w odniesieniu do następujących portfeli kredytowych: (i) ekspozycje detaliczne wobec klientów indywidualnych zabezpieczone na nieruchomościach mieszkalnych (RRE), (ii) odnawialne ekspozycje detaliczne (QRRE). Zgodnie z przedmiotową zgodą, minimalne wymogi w zakresie funduszy własnych obliczone z wykorzystaniem metody IRB musiały być czasowo utrzymane na poziomie nie mniejszym niż 80% (tzw. floor nadzorczy) odpowiednich wymogów kapitałowych obliczonych metodą standardową.
Pod koniec 2014 roku Bank uzyskał kolejną decyzję wydaną przez Organy Nadzoru w zakresie stosowania metody IRB. Zgodnie z jej treścią dla portfeli RRE i QRRE, wymogi kapitałowe w zakresie funduszy własnych z tytułu ryzyka kredytowego powinny być utrzymywane tymczasowo na poziomie nie mniejszym niż 70% (floor nadzorczy) odpowiednich wymogów kapitałowych obliczonych metodą standardową, dopóki Bank nie wypełni dodatkowych warunków zdefiniowanych przez Nadzorcę.
W lipcu 2017 r. Bank otrzymał zezwolenie Organów Nadzoru (Europejski Bank Centralny we współpracy z KNF) na zastosowanie istotnych zmian w stosowanych modelach IRB (modele LGD) i zniesienie flooru nadzorczego.
Grupa definiuje kapitał wewnętrzny zgodnie z ustawą Prawo bankowe, jako kwotę niezbędną do pokrycia wszystkich zidentyfikowanych, istotnych rodzajów ryzyka występujących w działalności Grupy oraz zmian otoczenia gospodarczego, uwzględniająca przewidywany poziom ryzyka w przyszłości.
Kapitał wewnętrzny jest wykorzystywany w zarządzaniu kapitałowym, w procesach zarządzania ekonomiczną adekwatnością kapitałową oraz alokacji kapitału. Grupa zdefiniowała proces wyliczania kapitału wewnętrznego (ekonomicznego). W tym celu dla mierzalnych rodzajów ryzyka wykorzystywane są modele i metody matematyczno-statystyczne.
Utrzymanie ekonomicznej adekwatności kapitałowej oznacza pokrycie (zabezpieczenie) kapitału wewnętrznego (zagregowanej miary ryzyka) przez dostępne zasoby finansowe (fundusze własne). Obowiązek takiego zabezpieczenia ryzyka wynika wprost z ustawy Prawo bankowe, co znalazło odzwierciedlenie w celach/limitach kapitałowych Grupy – buforze kapitału ekonomicznego oraz buforze kapitału ekonomicznego w warunkach skrajnych.
W 2018 roku obydwa powyższe cele kapitałowe zostały spełnione z nadwyżką. Nadwyżka funduszy własnych nad kapitałem wewnętrznym umożliwia dalszy wzrost skali działalności, szczególnie w kierunku produktów generujących wysoki zwrot z uwzględnieniem ponoszonego ryzyka.
Równolegle kapitał wewnętrzny jest wykorzystywany w procesie alokacji kapitału, do przydzielenia kapitału wewnętrznego na produkty/linie biznesowe, obliczenia miar efektywności uwzględniających ryzyko, ustalenia limitów na ryzyko i realokacji kapitału wewnętrznego.
Adekwatność kapitałowa dla Grupy w okresie ostatnich trzech lat przedstawia się jak niżej1:
Adekwatność kapitałowa | 31.12.2018 | 31.12.2017 | 31.12.20164 |
---|---|---|---|
Aktywa ważone ryzykiem | 36 635,5 | 32 693,6 | 36 730,6 |
Wymogi w zakresie funduszy własnych, w tym: | 2 930,8 | 2 615,5 | 2 938,4 |
– z tytułu ryzyka kredytowego i kredytowego kontrahenta | 2 593,9 | 2 297,7 | 2 621,8 |
– z tytułu ryzyka rynkowego | 20,3 | 18,3 | 23,4 |
– z tytułu ryzyka operacyjnego | 313,1 | 293,4 | 279,0 |
– z tytułu korekty wartości godziwej z tytułu ryzyka kredytowego | 3,5 | 6,1 | 14,3 |
Fundusze własne, w tym: | 7 943,0 | 7 190,6 | 6 390,7 |
Kapitał podstawowy Tier 1 | 7 243,0 | 6 548,8 | 6 356,8 |
Kapitał Tier 2 | 700,0 | 641,8 | 33,9 |
Łączny wskaźnik kapitałowy (TCR) | 21,68% | 21,99% | 17,40% |
Minimalny wymagany poziom | 19,15% | 18,91% | 16,55% |
Nadwyżka(+) / Niedobór(-) adekwatności kapitałowej TCR (p.p.) | +2,53 | +3,08 | +0,85 |
Wskaźnik kapitału Tier 1 (Wskaźnik T1) | 19,77% | 20,03% | 17,31% |
Minimalny wymagany poziom | 15,58% | 14,56% | 12,79% |
Nadwyżka(+) / Niedobór(-) adekwatności kapitałowej T1 (p.p.) | +4,19 | +5,47 | +4,52 |
Wskaźnik kapitału podstawowego Tier 1 (Wskaźnik CET1) | 19,77% | 20,03% | 17,31% |
Minimalny wymagany poziom | 12,89% | 13,53% | 12,21% |
Nadwyżka(+) / Niedobór (-) adekwatności kapitałowej CET1 (p.p.) | +6,88 | +6,50 | +5,10 |
Wskaźnik dźwigni finansowej | 8,78% | 8,88% | 8,85% |
1 Bank korzysta z rozwiązań przejściowych dotyczących MSSF 9. Na 31.12.2018 r., gdyby nie stosowano rozwiązań przejściowych dotyczących MSSF 9, współczynniki kapitałowe prezentowały się jak niżej:
– TCR: 21,39%
– Wskaźnik T1: 19,47%
– Wskaźnik CET1: 19,47%
– Wskaźnik dźwigni finansowej 8,62%
2 Aktywa ważone ryzykiem i wymogi w zakresie funduszy własnych wyliczone z zastosowaniem ograniczenia (flooru nadzorczego) 70%.
Na koniec 2018 roku, adekwatność kapitałowa mierzona wskaźnikiem kapitału podstawowego Tier 1 i łącznym wskaźnikiem kapitałowym obniżyła się w perspektywie rocznej o ok. 0,3 p.p.
Aktywa ważone ryzykiem wzrosły w 2018 roku o ok.3,9 mld zł (o 12%), w wyniku zwiększenia wolumenu portfela kredytowego.
Fundusze własne zwiększyły się w 2018 roku o ok. 753 mln zł, głównie w rezultacie zatrzymania 100% wyniku finansowego netto za 2017 rok.
Minimalne wymagane wielkości wskaźników kapitałowych zostały osiągnięte z nadwyżką.
Wskaźnik dźwigni kształtuje się na bezpiecznym poziomie 8,6%, przy niewielkich zmianach okresowych i przekracza prawie trzykrotnie uznawana za bezpieczną wartość 3%.
W dłuższej perspektywie, poziom adekwatności kapitałowej Grupy oceniany jest jako satysfakcjonujący. Wskaźniki kapitałowe znajdują się w długookresowym trendzie wzrostowym, a ich poziomy znacznie przekraczają minimalne wartości wynikające z regulacji.