POPRZEDNIA
Zasady zarządzania ryzykiem w Grupie
Zarządzanie kapitałowe odnosi się do dwóch obszarów: zarządzania adekwatnością kapitałową i alokacji kapitału. Dla obydwu z tych obszarów określone zostały cele zarządcze.
Celem zarządzania adekwatnością kapitałową jest: (a) spełnienie wymagań określonych w przepisach zewnętrznych (regulacyjna adekwatność kapitałowa) oraz (b) zapewnienie wypłacalności w warunkach normalnych i w warunkach skrajnych (ekonomiczna adekwatność kapitałowa/kapitał wewnętrzny). Realizując ten cel, Bank dąży do osiągnięcia wewnętrznych długookresowych limitów (celów) kapitałowych, określonych w Strategii Ryzyka.
Z kolei celem alokacji kapitału jest kreowanie wartości dla właścicieli poprzez maksymalizację zwrotu z działalności obciążonej ryzykiem, biorąc pod uwagę ustaloną tolerancję na ryzyko.
W ramach zarządzania kapitałowego realizowany jest również proces planowania kapitału. Celem tego procesu jest określenie funduszy własnych (baza kapitałowa określająca możliwość podjęcia ryzyka) i wykorzystania kapitału (wymogi kapitału regulacyjnego i kapitału ekonomicznego) w taki sposób, aby zapewnić spełnienie limitów (celów) kapitałowych, przy założeniu realizacji przewidywanej strategii biznesowej i profilu ryzyka – w normalnych i skrajnych warunkach ekonomicznych.
Grupa jest zobowiązana na mocy prawa do spełnienia minimalnych wymogów w zakresie funduszy własnych, określonych w art. 92 CRR. Jednocześnie przy ustalaniu limitów/celów kapitałowych uwzględniono:
Zgodnie z obowiązującymi przepisami i zaleceniami Komisji Nadzoru Finansowego, Bank ustalił minimalne poziomy współczynników kapitałowych, będące jednocześnie celami/limitami kapitałowymi. Są to wielkości OCR (łącznych wymogów kapitałowych) dla poszczególnych wskaźników.
[1] Zalecenie to zastępuje poprzednie zalecenie z 2016 r. dotyczące utrzymania funduszy własnych na pokrycie dodatkowego wymogu kapitałowego poziomie 3,09 p.p. (Bank) i 3,05 p.p. (Grupa) dla łącznego współczynnika kapitałowego (TCR), co odpowiada wymogowi kapitałowemu 2,32 p.p. dla Banku i 2,29 p.p. dla Grupy ponad Wskaźnika Tier 1 oraz co odpowiada wymogowi kapitałowemu 1,73 p.p. dla Banku i 1,71 p.p. dla Grupy ponad Wskaźnik CET1
Poniższa tabela prezentuje te wielkości według stanu na 31 grudnia 2017 r. oraz wielkości obowiązujące w roku 2018.
Wskaźnik kapitałowy | 31.12.2017 | 2018 | ||
---|---|---|---|---|
Wskaźnik kapitału podstawowego Tier 1 (Wskaźnik CET1) |
Bank | Grupa | Bank | Grupa |
Minimum | 4,50% | 4,50% | 4,50% | 4,50% |
Poziom oczekiwany przez KNF | 4,50% | 4,50% | – | – |
Bufor II Filara kredytów walutowych (RRE FX) | 3,10% | 3,03% | 3,10% | 3,03% |
TSCR CET1 (Łączne wymogi SREP/BION) | 12,10% | 12,03% | 7,60% | 7,53% |
Bufor zabezpieczenia kapitału | 1,25% | 1,25% | 1,875% | 1,875% |
Bufor innej instytucji o znaczeniu systemowym (OSII) |
0,25% | 0,25% | 0,25% | 0,25% |
Bufor ryzyka systemowego | – | – | 3,00% | 3,00% |
Bufor antycykliczny | – | – | – | – |
Wymóg połączonego bufora | 1,50% | 1,50% | 5,125% | 5,125% |
OCR CET1 (Łączne wymogi kapitałowe CET1) | 13,60% | 13,53% | 12,725% | 12,655% |
Wskaźnik T1 | Bank | Grupa | Bank | Grupa |
Minimum | 6,00% | 6,00% | 6,00% | 6,00% |
Poziom oczekiwany przez KNF | 3,00% | 3,00% | – | – |
Bufor II Filara kredytów walutowych (RRE FX) | 4,15% | 4,06% | 4,15% | 4,06% |
TSCR T1 (Łączne wymogi SREP/BION) | 13,15% | 13,06% | 10,15% | 10,06% |
Bufor zabezpieczenia kapitału | 1,25% | 1,25% | 1,875% | 1,875% |
Bufor innej instytucji o znaczeniu systemowym (OSII) |
0,25% | 0,25% | 0,25% | 0,25% |
Bufor ryzyka systemowego | – | – | 3,00% | 3,00% |
Bufor antycykliczny | – | – | – | – |
Wymóg połączonego bufora | 1,50% | 1,50% | 5,125% | 5,125% |
OCR T1 (Łączne wymogi kapitałowe T1) | 14,65% | 14,56% | 15,275% | 15,185% |
TCR | Bank | Grupa | Bank | Grupa |
Minimum | 8,00% | 8,00% | 8,00% | 8,00% |
Poziom oczekiwany przez KNF | 4,00% | 4,00% | – | – |
Bufor II Filara kredytów walutowych (RRE FX) | 5,53% | 5,41% | 5,53% | 5,41% |
TSCR TCR (Łączne wymogi SREP/BION) | 17,53% | 17,41% | 13,53% | 13,41% |
Bufor zabezpieczenia kapitału | 1,25% | 1,25% | 1,875% | 1,875% |
Bufor innej instytucji o znaczeniu systemowym (OSII) |
0,25% | 0,25% | 0,25% | 0,25% |
Bufor ryzyka systemowego | – | – | 3,00% | 3,00% |
Bufor antycykliczny | – | – | – | – |
Wymóg połączonego bufora | 1,50% | 1,50% | 5,125% | 5,125% |
OCR TCR (Łączne wymogi kapitałowe TCR) | 19,03% | 18,91% | 18,655% | 18,535% |
Ryzyko kapitałowe wyrażone powyższymi celami/limitami kapitałowymi, jest przedmiotem regularnego pomiaru i monitoringu. W odniesieniu do wszystkich docelowych wartości kapitału ustalono pewne minimalne zakresy tych wartości. Wskaźniki kapitałowe w danym przedziale determinują konieczność podjęcia odpowiednich decyzji lub działań zarządczych. Regularny monitoring ryzyka kapitałowego opiera się na klasyfikacji wskaźników kapitałowych do odpowiednich przedziałów, a następnie przeprowadza się ocenę trendów i czynników mających wpływ na poziom adekwatności kapitałowej.
Grupa oblicza wymogi w zakresie funduszy własnych przy użyciu metod standardowych, realizując jednocześnie projekt stopniowego wdrażania metody ratingów wewnętrznych (IRB) w celu obliczania minimalnych wymogów w zakresie funduszy własnych z tytułu ryzyka kredytowego i uzyskania stosownych decyzji Organów Nadzoru.
Pod koniec 2012 r. Banco de Portugal (będący nadzorcą konsolidującym) we współpracy z Komisją Nadzoru Finansowego (KNF) udzielił zezwolenia na stosowanie metody IRB w odniesieniu do następujących portfeli kredytowych: (i) ekspozycje detaliczne wobec klientów indywidualnych zabezpieczone na nieruchomościach mieszkalnych (RRE), (ii) odnawialne ekspozycje detaliczne (QRRE). Zgodnie z przedmiotową zgodą, minimalne wymogi w zakresie funduszy własnych obliczone z wykorzystaniem metody IRB musiały być czasowo utrzymane na poziomie nie mniejszym niż 80% (tzw. floor nadzorczy) odpowiednich wymogów kapitałowych obliczonych metodą standardową.
W trakcie 2014 roku Bank złożył do Organów Nadzoru wniosek o uzyskanie zgody na objęcie metodą IRB w ramach „IRB roll-out plan” portfeli: „pozostały detal” i ”korporacyjny”. Bank złożył także do Organów Nadzoru plan wdrożenia metody IRB (roll-out plan) dla pozostałych portfeli: „pozostały detal” i „korporacyjny”.
Pod koniec 2014 roku Bank uzyskał kolejną decyzję wydaną przez Organy Nadzoru w zakresie stosowania metody IRB. Zgodnie z jej treścią dla portfeli RRE i QRRE, wymogi kapitałowe w zakresie funduszy własnych z tytułu ryzyka kredytowego powinny być utrzymywane tymczasowo na poziomie nie mniejszym niż 70% (floor nadzorczy) odpowiednich wymogów kapitałowych obliczonych metodą standardową, dopóki Bank nie wypełni dodatkowych warunków zdefiniowanych przez Nadzorcę.
Jak przedstawiono w półrocznym sprawozdaniu finansowym na koniec czerwca 2017 roku, Bank otrzymał w lipcu 2017 r. zezwolenie Organów Nadzoru (Europejski Bank Centralny we współpracy z KNF) na zastosowanie istotnych zmian w stosowanych modelach IRB (modele LGD) i zniesienie floora nadzorczego. Pozytywny wpływ tej decyzji został w dużej mierze zneutralizowany przez wspomniane wcześniej podwyższenie pod koniec 2017 roku bufora II Filara kredytów walutowych (RRE FX).
Grupa definiuje kapitał wewnętrzny zgodnie z ustawą Prawo bankowe, jako kwotę niezbędną do pokrycia wszystkich zidentyfikowanych, istotnych rodzajów ryzyka występujących w działalności Grupy oraz zmian otoczenia gospodarczego, uwzględniająca przewidywany poziom ryzyka w przyszłości.
Kapitał wewnętrzny jest wykorzystywany w zarządzaniu kapitałowym, w procesach zarządzania ekonomiczną adekwatnością kapitałową oraz alokacji kapitału. Grupa zdefiniowała proces wyliczania kapitału wewnętrznego (ekonomicznego). W tym celu dla mierzalnych rodzajów ryzyka wykorzystywane są modele i metody matematyczno-statystyczne.
Utrzymanie ekonomicznej adekwatności kapitałowej oznacza pokrycie (zabezpieczenie) kapitału wewnętrznego (zagregowanej miary ryzyka) przez dostępne zasoby finansowe (fundusze własne). Obowiązek takiego zabezpieczenia ryzyka wynika wprost z ustawy Prawo bankowe, co znalazło odzwierciedlenie w celach/limitach kapitałowych Grupy – buforze kapitału ekonomicznego oraz buforze kapitału ekonomicznego w warunkach skrajnych.
W 2017 roku obydwa powyższe cele kapitałowe zostały spełnione z nadwyżką. Nadwyżka funduszy własnych nad kapitałem wewnętrznym umożliwia dalszy wzrost skali działalności, szczególnie w kierunku produktów generujących wysoki zwrot z uwzględnieniem ponoszonego ryzyka.
Równolegle kapitał wewnętrzny jest wykorzystywany w procesie alokacji kapitału, do przydzielenia kapitału wewnętrznego na produkty/linie biznesowe, obliczenia miar efektywności uwzględniających ryzyko, ustalenia limitów na ryzyko i realokacji kapitału wewnętrznego.
Adekwatność kapitałowa dla Grupy w okresie ostatnich trzech lat przedstawia się jak niżej:
Adekwatność kapitałowa | 31.12.2017 | 31.12.2016[2] | 31.12.2015[2] |
---|---|---|---|
Aktywa ważone ryzykiem | 32 693,6 | 36 730,6 | 37 129,6 |
Wymogi w zakresie funduszy własnych, w tym: | 2 615,5 | 2 938,4 | 2 970,40 |
– z tytułu ryzyka kredytowego i kredytowego kontrahenta | 2 297,7 | 2 621,8 | 2 650,40 |
– z tytułu ryzyka rynkowego | 18,3 | 23,4 | 29,1 |
– z tytułu ryzyka operacyjnego | 293,4 | 279 | 271,1 |
– z tytułu korekty wartości godziwej z tytułu ryzyka kredytowego | 6,1 | 14,3 | 19,8 |
Fundusze własne, w tym: | 7 190,6 | 6 390,7 | 6 208,9 |
Kapitał podstawowy Tier 1 | 6 548,8 | 6 356,80 | 6 071,0 |
Kapitał Tier 2 | 641,8 | 33,9 | 137,9 |
Łączny wskaźnik kapitałowy (TCR) | 21,99% | 17,40% | 16,72% |
Minimalny wymagany poziom | 18,91% | 16,55% | 12,00% |
Nadwyżka(+) / Niedobór(-) adekwatności kapitałowej TCR (p.p.) | +3,08 | +0,85 | +4,72 |
Wskaźnik kapitału Tier 1 (Wskaźnik T1) | 20,03% | 17,31% | 16,35% |
Minimalny wymagany poziom | 14,56% | 12,79% | 9,00% |
Nadwyżka(+) / Niedobór(-) adekwatności kapitałowej T1 (p.p.) | +5,47 | +4,52 | +7,35 |
Wskaźnik kapitału podstawowego Tier 1 (Wskaźnik CET1) | 20,03% | 17,31% | 16,35% |
Minimalny wymagany poziom | 13,53% | 12,21% | 9,00% |
Nadwyżka(+) / Niedobór(-) adekwatności kapitałowej CET1 (p.p.) | +6,50 | +5,10 | +7,35 |
Wskaźnik dźwigni finansowej | 8,88% | 8,85% | 9,15% |
[2] Aktywa ważone ryzykiem i wymogi w zakresie funduszy własnych wyliczone z zastosowaniem ograniczenia (flooru nadzorczego) 70%.
Na koniec 2017 roku, adekwatność kapitałowa mierzona wskaźnikiem kapitału podstawowego Tier 1 i łącznym wskaźnikiem kapitałowym poprawiła się w perspektywie rocznej o 2,7 p.p. (CET1) i 4,6 p.p. (TCR).
Aktywa ważone ryzykiem spadły w 2017 roku o ok.4 mld zł (o 11%), przede wszystkim w rezultacie zniesienia wspomnianego flooru nadzorczego w lipcu 2017 roku.
Fundusze własne zwiększyły się w 2017 roku na skutek zatrzymania pozostałej części wyniku finansowego netto za 2016 rok (wynik finansowy netto za I półrocze 2016 roku był już uwzględniony w funduszach własnych na koniec 2016 roku) oraz przeprowadzonej w grudniu 2017 r. emisji obligacji podporządkowanych w kwocie PLN 700 mln., które zasiliły Kapitał Tier 2.
Minimalne wymagane wielkości wskaźników kapitałowych zostały osiągnięte ze znaczną nadwyżką – nadwyżka raportowanego skonsolidowanego TCR wobec minimalnego poziomu wymaganego wyniosła na koniec 2017 r. 3,1 p.p., a nadwyżka CET1: 6,5 p.p.
Wskaźnik dźwigni kształtuje się na bezpiecznym poziomie 8-9 %, przy niewielkich zmianach okresowych, i przekracza około trzykrotnie uznawaną za bezpieczną wartość 3%.
W dłuższej perspektywie, poziom adekwatności kapitałowej Grupy oceniany jest jako satysfakcjonujący. Wskaźniki kapitałowe znajdują się w długookresowym trendzie wzrostowym, a ich poziomy znacznie przekraczają minimalne wartości wynikające z regulacji. Poziom współczynników CET1 i TCR w okresie ostatnich 3 lat przedstawiono na poniższym wykresie.