POPRZEDNIA
Zarządzanie kapitałem
Ryzyko kredytowe jest jednym z najważniejszych rodzajów ryzyka, na jakie narażona jest Grupa, w związku z czym, przykłada się szczególną wagę do zarządzania ekspozycjami na to ryzyko. Ryzyko kredytowe wiąże się z bilansowymi ekspozycjami kredytowymi oraz z instrumentami pozabilansowymi, takimi jak udzielone i niewykorzystane linie kredytowe, gwarancje i akredytywy, jak również limity na transakcji związane z instrumentami finansowymi.
Polityka kredytowa, podlega okresowym przeglądom i weryfikacji uwzględniającym uwarunkowania rynkowe oraz zmiany w otoczeniu regulacyjnym Grupy.
Dla potrzeb zarządzania ryzykiem kredytowym Grupa korzysta z kilku systemów ratingowych w zależności od rodzaju ekspozycji i segmentu danego klienta. System ratingowy to zestaw metod (modeli), procesów, kontroli, procedur zbierania danych oraz systemów informatycznych identyfikujących i mierzących ryzyko kredytowe, klasyfikujących ekspozycje do określonych klas lub pul (nadawanie ratingu) oraz szacujących prawdopodobieństwo niewykonania zobowiązania i oczekiwaną wielkość straty z tego tytułu.
Pomiar ryzyka kredytowego, w celu zarządzania portfelem kredytowym, na poziomie poszczególnych klientów i transakcji, z tytułu udzielanych kredytów i pożyczek odbywa się przy uwzględnieniu trzech parametrów:
(i) prawdopodobieństwa niewykonania zobowiązania przez klienta lub kontrahenta (ang. probability of default – PD);
(ii) kwoty ekspozycji w momencie niewykonania zobowiązania (ang. exposure at default – EAD) oraz
(iii) współczynnika strat z tytułu niewykonanego zobowiązania (ang. loss given default – LGD).
(i) Grupa ocenia prawdopodobieństwo niewykonania zobowiązania (PD) indywidualnych kontrahentów stosując wewnętrzne modele ratingowe dostosowane do różnych kategorii klientów i transakcji. Zostały one opracowane lokalnie lub na poziomie Grupy BCP lub we współpracy z renomowanymi dostawcami zewnętrznymi i łączą analizę statystyczną z oceną specjalisty kredytowego. Dodatkowo Klienci Grupy są klasyfikowani w ramach 15 klas ratingowych, które dla potrzeb tego raportu zostały przedstawione w sześciu głównych grupach. Jednolita skala ratingowa Grupy (Master Ratings Scale), przedstawiona poniżej, zawiera także zakres prawdopodobieństw niewykonania zobowiązań określonych dla każdej klasy/grupy ratingowej. Modele ratingowe podlegają okresowym przeglądom i – w razie stwierdzenia takiej potrzeby – stosownym modyfikacjom. Modyfikacje modeli zatwierdzane są przez Komitet Walidacji.
Grupa regularnie analizuje oraz ocenia wyniki ratingów i ich siłę predykcyjną w odniesieniu do przypadków niewykonania zobowiązań. Proces nadawania ocen ryzyka klientów (przeprowadzany niezależnie od procesu kredytowego w Departamencie Ratingu) i transakcji wspierają systemy informatyczne, pozyskujące i analizujące informacje z wewnętrznych i zewnętrznych baz danych.
Master Skala | Opis oceny |
---|---|
1-3 | Najwyższa jakość |
4-6 | Dobra jakość |
7-9 | Średnia jakość |
10-12 | Niska jakość |
13-14 | Pod obserwacją |
15 | Niewykonanie zobowiązania |
(ii) EAD – kwota ekspozycji w momencie niewykonania zobowiązania (exposure at default) – dotyczy kwot, które według przewidywań Grupy będą należnościami Grupy w momencie niewykonania zobowiązań. Jako zobowiązanie, Grupa rozumie każdą wypłaconą już kwotę plus dalsze kwoty, jakie mogą zostać wypłacone do momentu niewykonania zobowiązań, o ile do niego dojdzie.
(iii) LGD – współczynnik strat z tytułu niewykonanego zobowiązania (loss given default) stanowi przewidywania Grupy, co do strat wynikających z faktycznych przypadków niewykonania zobowiązań, z uwzględnieniem wewnętrznych i zewnętrznych kosztów windykacji oraz efektu dyskonta.
Papiery dłużne Skarbu Państwa oraz Banku Centralnego monitorowane są w oparciu o rating Polski. Natomiast sytuacja ekonomiczno-finansowa emitentów dłużnych papierów komunalnych monitorowana jest kwartalnie w oparciu o ich sprawozdawczość.
Grupa utrzymuje ścisłą kontrolę nad limitami otwartych pozycji netto na instrumentach pochodnych (tj. różnicą między transakcjami kupna i sprzedaży), zarówno ze względu na kwoty jak i terminy zapadalności transakcji. Ekspozycje na ryzyko kredytowe, wynikające z instrumentów pochodnych zawieranych z klientami są zarządzane jako część całkowitych limitów kredytowych wyznaczanych w oparciu o badanie naturalnej ekspozycji oraz o analizę sytuacji finansowej klienta, a także w ramach limitów kontrahentów.
Grupa oferuje produkty skarbowe w celu zabezpieczania ryzyka kursu walutowego lub ryzyka stopy procentowej w ramach przyznanych klientom limitów skarbowych lub pod depozyt zabezpieczający.
Zdecydowana większość umów Grupy zawiera możliwość wezwania klienta do uzupełnienia depozytu zabezpieczającego lub złożenie innego zabezpieczenia uzgodnionego z Grupą (jeżeli wycena otwartych pozycji klienta przekroczy poziom kwoty limitu skarbowego; tzw. margin call) i jeżeli klient nie uzupełni wymaganego zabezpieczenia Grupa ma prawo do zamknięcia pozycji i wypowiedzenia umowy.
Do zobowiązań pozabilansowych obciążonych ryzykiem kredytowym zaliczamy gwarancje, akredytywy oraz przyznane linie kredytowe. Podstawowym celem tych instrumentów jest umożliwienie klientowi dysponowania w określony sposób przyznanymi przez Grupę środkami finansowymi.
Gwarancje i akredytywy typu standby (zobowiązania typu gwarancyjnego) niosą przynajmniej takie samo ryzyko kredytowe jak kredyty (w przypadku gwarancji i akredytywy typu stand-by po wpływie ważnego roszczenia Bank musi dokonać wypłaty).
Akredytywy dokumentowe i handlowe są pisemnym, nieodwołalnym i ostatecznym zobowiązaniem Grupy do honorowania płatności w oparciu o zgodne dokumenty w terminach określonych w akredytywie i wiążą się z ryzykiem podobnym do gwarancji.
Dostępne saldo linii kredytowej jest to niewykorzystana część uprzednio zaakceptowanych kwot odnoszących się do zobowiązań o charakterze kredytowym, możliwych do wykorzystania w formie kredytów, gwarancji lub akredytyw. Biorąc pod uwagę ryzyko kredytowe zobowiązań do udzielenia kredytu, Grupa jest potencjalnie narażona na stratę w wysokości równej sumie niewykorzystanych zobowiązań. Jednak, prawdopodobna kwota straty jest mniejsza niż łączna wartość niewykorzystanych zobowiązań, ponieważ większość zobowiązań do uruchomienia kredytu zależy od spełnienia przez klientów poszczególnych standardów kredytowych.
Grupa monitoruje okres pozostały do terminu zapadalności pozabilansowych zobowiązań kredytowych, ponieważ długoterminowe zobowiązania wiążą się zazwyczaj z większym stopniem ryzyka kredytowego niż zobowiązania krótkoterminowe.
Grupa mierzy, monitoruje i kontroluje duże zaangażowania kredytowe oraz nadmierną koncentrację ryzyka kredytowego, wszędzie tam gdzie zostanie ona zidentyfikowana. Proces zarządzania ryzykiem koncentracji dotyczy zarówno zaangażowań indywidualnych – występujących wobec pojedynczego kredytobiorcy lub grupy kredytobiorców powiązanych (kapitałowo, organizacyjnie lub poprzez istnienie istotnych zależności ekonomicznych), jak i tzw. zaangażowań sektorowych – wobec branż/sektorów gospodarki, regionów geograficznych, krajów, portfela finansującego nieruchomości (w tym kredytów walutowych), portfela w walutach obcych i innych. Powyższe rodzaje zaangażowań sektorowych są objęte wewnętrznym systemem limitów. Informacje o wykorzystaniu limitów prezentowane są na Radzie nadzorczej oraz Komitecie Ryzyka.
Limity wewnętrzne (wymienione wyżej) monitorowane są kwartalnie. Wysokość tych limitów poddawana jest rocznemu lub częstszemu przeglądowi, gdy zostanie to uznane za stosowne. Limity zatwierdza Rada nadzorcza lub Komitet Ryzyka.
Zarządzanie ekspozycjami na ryzyko kredytowe odbywa się także poprzez regularne monitorowanie sytuacji ekonomiczno-finansowej klientów i/lub historii współpracy z Grupą z punktu widzenia terminowego regulowania ich zobowiązań z tytułu odsetek i kapitału.
Zabezpieczenia przyjmowane w Grupie służą ograniczeniu ryzyka kredytowego i główną ich rolą jest minimalizacja straty na wypadek niedokonania przez klienta spłaty transakcji kredytowej w umownej kwocie i terminie, poprzez zapewnienie alternatywnego źródła pokrycia wymagalnych należności. Przyjmowane one są zgodnie z zasadami polityki kredytowej ustalonymi dla poszczególnych segmentów klienta. Jako główną zasadę przyjęto, że zabezpieczenie transakcji kredytowej powinno być adekwatne do ryzyka kredytowego ponoszonego przez Grupę przy uwzględnieniu specyfiki danej transakcji (tzn. jej typu, kwoty, okresu spłaty a także ratingu kredytowanego klienta).
Polityka kredytowa określa typy, rodzaje i formy prawne akceptowanych w Grupie zabezpieczeń, jak również bardziej szczegółowe wymogi mające uprawdopodobnić zbywalność konkretnych rodzajów zabezpieczeń zgodnie z doświadczeniami windykacyjnymi Grupy.
Grupa przykłada szczególną wagę do prawidłowego określania wartości zabezpieczeń, określa zasady dokonywania i weryfikacji wycen i dokłada wszelkich starań, aby wyceny te były obiektywne, ostrożne i odzwierciedlały realną wartość zabezpieczenia. W celu zapewnienia skutecznego ustanowienia zabezpieczenia Grupa opracowała stosowne wzorce umów zabezpieczeń, wniosków, pełnomocnictw i oświadczeń.
W segmencie detalicznym na zabezpieczenie przyjmowane są głównie nieruchomości mieszkaniowe (kredyty hipoteczne) oraz aktywa finansowe. W przypadku segmentu korporacyjnego przyjmowane są przede wszystkim wszelkiego typu nieruchomości (mieszkaniowe, komercyjne, grunty) a także cesje wierzytelności z kontraktów.
Do czasu ustanowienia finalnego zabezpieczenia przyjmowane są zabezpieczenia przejściowe. W Grupie wykorzystywane są również rozmaite formy instrumentów uzupełniających zabezpieczenia, mające na celu ułatwienie prowadzenia egzekucji lub uprawdopodobnienie skuteczności spłaty należności z danego zabezpieczenia między innymi takie jak: oświadczenie o poddaniu się egzekucji w formie aktu notarialnego, weksel własny in blanco, pełnomocnictwo do rachunku bankowego, cesja prawa z umowy ubezpieczenia.
Grupa monitoruje zabezpieczenia pod kątem spełnienia przez nie warunków umownych, w tym prawomocnego ustanowienia finalnego zabezpieczenia transakcji, jak również odnawiania scedowanych polis ubezpieczeniowych. Monitorowana jest również wartość zabezpieczenia w trakcie trwania transakcji kredytowej.
Zgodnie z przyjętą w Grupie polityką kredytową, dopuszcza się także udzielenie transakcji bez zabezpieczenia, co odbywa się według określonych zasad zróżnicowanych w zależności od segmentu klienta. Jednak na wypadek pogorszenia się sytuacji ekonomiczno-finansowej dłużnika, w podpisanych z klientem dokumentach Grupa zapewnia sobie możliwość dobezpieczenia transakcji.
Proces identyfikacji i pomiaru utraty wartości ekspozycji kredytowych został uregulowany w wewnętrznej instrukcji wprowadzonej Notą Zarządzającą Członka Zarządu Banku. Ponadto zasady klasyfikacji należności i szacowania odpisów aktualizujących i rezerw w systemie zarzadzania bankiem zostały nakreślone w dokumencie „System Zarządzania w Banku Millennium S.A.” przyjętym uchwałą Zarządu i zatwierdzonym przez Radę Nadzorczą.
W Grupie nadzór nad procesem szacowania odpisów aktualizujących i rezerw sprawuje Departament Ryzyka (DMR), który odpowiada również w Banku bezpośrednio za analizę indywidualną w portfelu biznesowym oraz analizę kolektywną. Oprócz DMR w/w proces zaangażowane są jednostki restrukturyzacyjno-windykacyjne Banku: Departament Zagrożonych Należności Gospodarczych – DNG (analiza indywidualna dla portfela windykacyjno-restrukturyzacyjnego klientów korporacyjnych) oraz Departament Dochodzenia Należności Detalicznych – DDN (analiza indywidualnie istotnych ekspozycji detalicznych z utartą wartości, przede wszystkim kredytów hipotecznych). DMR jest jednostką nie powiązaną z procesem udzielania kredytów i nadzorowaną przez członka Zarządu odpowiedzialnego za zarządzanie ryzykiem. Podobnie zorganizowany jest proces szacowania utraty wartości w Millennium Leasing.
Zarząd Banku pełni aktywną rolę w procesie wyznaczania odpisów aktualizujących i rezerw, wyniki wyceny portfela kredytowego przedkładane są Zarządowi do akceptacji w cyklu miesięcznym, ze szczegółowym objaśnieniem najistotniejszych zmian, mających wpływ na całkowity poziom odpisów i rezerw, w okresie objętym analizą. Zmiany metodologiczne wynikające z procesu walidacji i doskonalenia metodologii, są prezentowane na Komitecie Walidacji, a następnie na Komitecie Ryzyka, w skład których wchodzą wszyscy członkowie Zarządu Banku.
W okresach miesięcznych przygotowywane są szczegółowe raporty, prezentujące informacje na temat portfela kredytowego Grupy w różnych przekrojach, z uwzględnieniem wysokości odpisów aktualizujących i rezerw, ich dynamiki i struktury. Odbiorcami tych raportów są członkowie Zarządu nadzorujący działalność Grupy w obszarze finansów, ryzyka i informacji zarządczej.
Proces wyznaczania odpisów aktualizujących i rezerw w Grupie jest sformalizowany i opisany w przytoczonej powyżej regulacji, w której szczegółowo zdefiniowano tryb i zasady analizy indywidualnej oraz analizy kolektywnej, w tym algorytmy liczenia poszczególnych parametrów.
Departament Audytu ocenia poprawność szacowania utraty wartości i rezerw co najmniej dwa razy w roku.
Metodologia i założenia przyjęte do wyznaczania utraty wartości ekspozycji kredytowych są regularnie przeglądane w celu zmniejszenia rozbieżności pomiędzy stratami szacowanymi a rzeczywistymi. W celu oceny adekwatności odpisów z tytułu utraty wartości, wyznaczonych zarówno w ramach analizy indywidualnej, jak i kolektywnej, przeprowadzana jest okresowo (nie rzadziej niż raz w roku) weryfikacja historyczna (backtesting), której wyniki są brane pod uwagę definiując działania w celu poprawy jakości procesu.
Ekspozycje kredytowe wyznaczone są do analizy indywidualnej na podstawie kryteriów istotności, które zapewniają, że analiza indywidualna obejmuje, co najmniej 55% portfela biznesowego Grupy oraz 80% portfela zarządzanego przez jednostki odpowiedzialne za windykację i restrukturyzację należności gospodarczych.
Główne elementy procesu analizy indywidualnej:
(1) Identyfikacja przesłanek utraty wartości;
Grupa zdefiniowała przesłanki utraty wartości w ramach analizy indywidualnej dostosowując je do profilu swojego działania. Katalog przesłanek uszczegóławia przesłanki określone w MSR 39 i rekomendacji R, które dotyczą między innymi:
Regulacja wewnętrzna zawiera doprecyzowanie wyżej wymienionych przesłanek poprzez wskazanie konkretnych odpowiadających im przypadków i sytuacji , w szczególności w odniesieniu do przesłanek wynikających z znaczących trudności finansowych klienta, naruszenia krytycznych warunków umowy oraz wysokiego prawdopodobieństwa upadłości lub innej reorganizacji przedsiębiorstwa. Dodatkowo Bank posiada rozbudowany proces monitorowania, który identyfikuje w okresach miesięcznych różnego rodzaju zdarzenia wczesnego ostrzegania podlegające dodatkowej ocenie przez analityków kredytowych.
(2) Szacowanie przyszłych przepływów;
Elementem procesu kalkulacji utraty wartości jest szacowanie prawdopodobieństwa przepływów zawartych w harmonogramie odnoszących się do pozycji: kapitał, odsetki oraz inne przepływy. Prawdopodobieństwo realizacji przepływów zawartych w harmonogramie wynika z przeprowadzonej oceny sytuacji ekonomiczno-finansowej klienta (wskazania źródeł potencjalnych spłat), musi być uzasadnione i oszacowane w oparciu o aktualną dokumentację i szeroko rozumianą wiedzę o jego sytuacji z uwzględnieniem projekcji finansowych. Informacje te gromadzone są przez analityka przed przystąpieniem do analizy zgodnie z wytycznymi określonymi w odpowiednich regulacjach Grupy.
W przypadku zidentyfikowania, co najmniej jednej z przesłanek utraty wartości w analizie indywidualnej przeprowadzany jest szczegółowy przegląd wszystkich ekspozycji klienta. Szacowane są oczekiwane przyszłe przepływy pieniężne pochodzące z bieżącej działalności Klienta, z innych źródeł niż z bieżącej działalność oraz odzyski z realizacji ustanowionych zabezpieczeń
W przypadku szacowania prawdopodobieństwa przepływów, dla klientów znajdujących się w portfelu zarządzanym przez departamenty zajmujące się działalnością restrukturyzacyjno-windykacyjną analitycy uwzględniają indywidualny charakter każdej transakcji zwracając uwagę między innymi na następujące elementy mogące wpłynąć na wielkość ewentualnych przepływów pieniężnych:
Grupa wykorzystuje także sformalizowane zasady ustalania i uzasadniania wysokości prawdopodobieństwa oraz kwoty wypłaty przez Bank środków z tytułu udzielonych pozabilansowych ekspozycji kredytowych takich jak gwarancje, poręczenia spłaty i akredytywy.
(3) Oszacowanie wartości godziwej zabezpieczenia, określenie oczekiwanej daty sprzedaży, oraz oszacowanie oczekiwanych wpływów ze sprzedaży z uwzględnieniem kosztów procesu windykacji;
W przypadku wystąpienia bazowej utraty wartości (tj. bez uwzględnienia przepływów z zabezpieczeń) danej ekspozycji kredytowej należy dokonać oszacowania przepływów z tytułu realizacji zabezpieczeń z uwzględnieniem terminów ich realizacji. Uwzględnienie przepływów z tytułu realizacji zabezpieczeń musi być poprzedzone analizą realności ich upłynnienia i oszacowania ich wartości godziwej dodatkowo z uwzględnieniem kosztów windykacyjnych.
W celu zapewnienia obiektywnych zasad ustalania odzysków z zabezpieczeń Grupa opracowała wytyczne dla segmentu korporacyjnego w zakresie rekomendowanych parametrów stopy odzysku i okresu odzysku dla wybranych grup zabezpieczeń. Biorąc pod uwagę umiejscowienie ekspozycji w strukturze Banku (portfel biznesowy, portfel restrukturyzacyjno-windykacyjny) oraz rodzaj ekspozycji (kredyt, leasing) określono odrębne zasady dla poszczególnych rodzajów portfeli: biznesowego, restrukturyzacyjno-windykacyjnego oraz leasingowego. Rekomendowane stopy odzysku i okres odzysku z zabezpieczeń podlegają weryfikacji w okresach rocznych.
W przypadku, gdy łączna zdyskontowana wartość oczekiwanych przepływów pieniężnych z bieżącej działalności klienta, odzysków z zabezpieczeń oraz innych udokumentowanych źródeł jest niższa niż wartość bilansowa ekspozycji kredytowej, wówczas zostaje rozpoznana utrata wartości i zaksięgowany odpis aktualizujący. Jeśli utrata wartości została rozpoznana wobec przynajmniej jednej z ekspozycji klienta w analizie indywidualnej, wszystkie pozostałe ekspozycje klienta są szacowane w procesie analizy indywidualnej bez względu na wysokość zaangażowania i klasyfikowane są do portfela z utratą wartości (cross-default).
W wewnętrznych regulacjach określono zasady odwracania strat z tytułu utraty wartości. W przypadku klienta w analizie indywidualnej po stwierdzeniu ustania skutków wystąpienia przesłanek, z zastrzeżeniem prawidłowej obsługi ekspozycji w zdefiniowanym okresie (innym dla klientów korporacyjnych i detalicznych), Bank może podjąć decyzję dotyczącą ustania istnienia/utrzymywania przesłanki i odwrócenia straty.
Analizie kolektywnej podlegają następujące grupy ekspozycji kredytowych:
Do grupy pierwszej zaliczane są ekspozycje, dla których w wyniku analizy kolektywnej zidentyfikowano przesłanki utraty wartości oraz utworzono odpis aktualizujący/ rezerwę (tzw. collective impairment), jak również ekspozycje, dla których nie zidentyfikowano przesłanek utraty wartości w odniesieniu do pojedynczej ekspozycji, ale utworzono odpis grupowy z tytułu strat zaistniałych, lecz niezaraportowanych (tzw. IBNR – incurred but not reported loss). Do grupy drugiej należą ekspozycje, wobec których nie zidentyfikowano przesłanek utraty wartości w wyniku analizy indywidualnej oraz ekspozycje, wobec których zidentyfikowano przesłanki utraty wartości, ale nie został utworzony indywidualny odpis aktualizujący/ rezerwa z uwagi na pełne pokrycie ekspozycji zdyskontowaną wartością przepływów oczekiwanych z zabezpieczeń lub innych udokumentowanych źródeł. Dla tej grupy tworzony jest odpis IBNR.
Grupa zdefiniowała m. in. następujący katalog przesłanek utraty wartości stosowany w analizie kolektywnej wobec ekspozycji indywidualnie nieistotnych:
Grupa w procesie szacowania utraty wartości od wielu lat stosuje regułę cross–default, polegającą na przeniesieniu do portfela z utratą wartości wszystkich ekspozycji wobec klienta (niezależnie od segmentu), u którego stwierdzono występowanie przynajmniej jednej z przesłanek utraty wartości w stosunku do przynajmniej jednej należności.
Dla celów analizy kolektywnej Grupa zdefiniowała portfele homogeniczne, składające się z ekspozycji o podobnym profilu ryzyka kredytowego. Portfele te zostały utworzone na podstawie segmentacji na linie biznesowe, typy produktów kredytowych, liczbę dni opóźnienia, typy zabezpieczenia (leasing) itp. Podział na portfele homogeniczne jest okresowo weryfikowany z punktu widzenia ich jednorodności.
Kalkulacja odpisów aktualizujących i rezerw metodą kolektywną odbywa się przy zastosowaniu parametrów modelowych, wyznaczonych w oparciu o historyczne obserwacje strat kredytowych dla poszczególnych portfeli homogenicznych. Grupa stosuje następujące parametry:
Wykorzystywane w analizie kolektywnej parametry, wyznaczane są cyklicznie, w oparciu o historyczne dane statystyczne oraz – w przypadku parametru PI – prognozowane wartości stóp impaired („impaired rate”). Okres obserwacji danych historycznych został zdefiniowany w regulacjach wewnętrznych Grupy, przy uwzględnieniu dążenia do dostosowania poziomu odpisów aktualizujących do aktualnej sytuacji rynkowej i wewnętrznej Grupy, przy jednoczesnym zachowaniu poprawności statystycznej wyliczanych parametrów.
Parametr PI obliczany jest jako średnia ważona z historycznych oraz prognozowanych stóp impaired, przy czym do wyznaczania wartości prognoz impaired rate, wykorzystywana jest zależność pomiędzy danymi historycznymi, a wybraną zmienną makroekonomiczną.
Okres identyfikacji straty (LIP) jest obliczany statystycznie dla każdego z portfeli homogenicznych, na podstawie danych historycznych, uwzględniających odstęp czasowy pomiędzy momentem zaistnienia przyczyny niewykonania zobowiązania, a rozpoznaniem przez Grupę utraty wartości.
Okres identyfikacji straty (LIP) w segmencie detalicznym oraz korporacyjnym, jest weryfikowany co najmniej raz w roku, w oparciu o dane pozyskane od klientów mających problem z terminową obsługą.
Od października 2014 roku Bank wykorzystuje model LGI dla ekspozycji hipotecznych, będący adaptacją modelu LGD, utworzonego na potrzeby liczenia wymogu kapitałowego w ramach metod IRB. Analogiczny model został zaadaptowany dla pozostałych eskpozycji detalicznych (w tym Mikrobiznesu) we wrześniu 2015 roku.
Modele te oparte są na analizie zdyskontowanych przepływów pieniężnych. W przypadku ekspozycji korporacyjnych, wykorzystywany jest uproszczony model LGI oparty na metodzie porównania sald.
Modele LGI opierają się na dogłębnej, statystycznie wyznaczonej segmentacji, która w zależności od modelu bazuje m.in. na: typie produktu, kwocie ekspozycji, wartości LTV, walucie, fladze restrukturyzacji, itp. Ponadto wszystkie modele różnicują wielkość LGI w zależności od liczby miesięcy od daty impaired.
Parametr PU oznaczający współczynnik wykorzystania ekspozycji pozabilansowej na LIP miesięcy przed wejściem w status impaired, wyliczany jest dla kart kredytowych, rewolwingów i limitów w rachunku bieżącym (osobno dla osób fizycznych oraz podmiotów gospodarczych). Dla gwarancji parametr PU określa prawdopodobieństwo wypłaty gwarancji w przypadku wystąpienia beneficjenta o jej realizację.
Parametr PW przedstawia prawdopodobieństwo wystąpienia beneficjenta o realizację gwarancji.
Od 2017 Parametr PU ora PW obliczany jest jako średnia ważona z danych historycznych oraz wartości prognozowanych, przy czym do wyznaczania wartości prognozy wykorzystywana jest zależność pomiędzy danymi historycznymi, a wybraną zmienną makroekonomiczną.
Regulacje wewnętrzne definiują szczegółowo zasady odwracania strat z tytułu utraty wartości wyznaczonej metodą kolektywną. Co do zasady odwrócenie straty i rozwiązanie odpisu aktualizującego/ rezerwy jest możliwe w przypadku ustania przesłanek utraty wartości, w tym spłaty zaległości lub wyłączenia z portfela windykacyjnego (reklasyfikacja do kategorii bez utraty wartości) bądź w przypadku sprzedaży wierzytelności. Reklasyfikacja do kategorii bez utraty wartości w przypadku ekspozycji podlegających restrukturyzacji jest możliwa tylko wówczas, jeśli klient przejdzie pomyślnie zdefiniowany okres „kwarantanny”, w którym nie wykaże opóźnień w spłacie kapitału lub odsetek powyżej 30 dni. Okres kwarantanny może rozpocząć się jedynie po upływie okresu zawieszenia/obniżenia spłat (tzw. Grace period) – jeśli takie udogodnienie zostało przyznane na skutek restrukturyzacji.
Powyższe nie dotyczy portfela restrukturyzacyjno-windykacyjnego korporacji, dla którego zdefiniowano odrębne warunki przeniesienia do kategorii bez utraty wartości.
Ponadto dla transakcji leasingowych okres kwarantanny równa się okresowi przebywania w portfelu restrukturyzacyjnym, plus dodatkowo zdefiniowany okres. W czasie jego trwania, opóźnienia w spłatach również nie mogą przekraczać 30 dni.
Wyniki modeli wykorzystywanych w analizie kolektywnej poddawane są okresowej weryfikacji historycznej. Parametry oraz modele objęte są również procesem zarządzania modelami, uregulowanym w dokumencie „Zasady zarządzania modelami ryzyka kredytowego”, w ramach którego określone są, między innymi, zasady tworzenia, zatwierdzania, monitoringu i walidacji, oraz weryfikacji historycznej modeli.
Jeśli w wyniku walidacji i analizy cykliczności modeli kredytowych oraz weryfikacji historycznej odpisów aktualizujących i rezerw Bank dochodzi do wniosku, że stosowane na dany dzień bilansowy parametry odbiegają od rzeczywistego trendu kształtowania się danych będących podstawą ich wyznaczenia wówczas Bank może dostosować okres obserwacji danych historycznych do bieżących warunków ekonomicznych.
W 2017 r. w Banku miała miejsce sprzedaż korporacyjnego portfela bilansowych ekspozycji kredytowych, klasyfikowanych jako z utratą wartości, w łącznej kwocie 32,5 mln PLN.
tys. PLN | Maksymalna ekspozycja | |
---|---|---|
31.12.2017 | 31.12.2016 | |
Ekspozycje narażone na ryzyko kredytowe związane z aktywami bilansowymi: | 68 185 690 | 66 239 148 |
Kredyty i pożyczki dla banków | 254 205 | 1 267 811 |
Kredyty i pożyczki dla klientów: | 47 411 078 | 47 020 043 |
Kredyty dla klientów indywidualnych: | 32 012 824 | 33 241 628 |
– Karty kredytowe | 722 348 | 670 429 |
– Kredyty gotówkowe i inne kredyty dla klientów indywidualnych | 5 537 658 | 5 079 163 |
– Kredyty hipoteczne | 25 752 818 | 27 492 036 |
Kredyty udzielone podmiotom korporacyjnym | 15 129 506 | 13 459 310 |
Kredyty udzielone podmiotom publicznym | 268 748 | 319 105 |
Dłużne papiery wartościowe przeznaczone do obrotu | 338 359 | 314 476 |
Finansowe instrumenty pochodne oraz korekta z tytułu rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej | 1 078 544 | 267 922 |
Aktywa finansowe wyceniane do wartości godziwej | 0 | 0 |
Inwestycyjne papiery dłużne | 19 016 855 | 17 092 257 |
Należności z tytułu papierów wartościowych z przyrzeczeniem odkupu | 0 | 90 520 |
Pozostałe aktywa finansowe | 86 649 | 186 119 |
Ryzyko kredytowe związane z pozycjami pozabilansowymi: | 9 121 526 | 8 097 700 |
Gwarancje finansowe | 1 222 236 | 1 083 691 |
Zobowiązania kredytowe i pozostałe zobowiązania związane z kredytami | 7 899 290 | 7 014 009 |
Powyższa tabela przedstawia strukturę ekspozycji na ryzyko kredytowe Grupy na dzień 31 grudnia 2017 r. oraz 31 grudnia 2016 r., bez uwzględnienia instrumentów ograniczających ryzyko. Dla aktywów bilansowych ekspozycje prezentowane powyżej oparte są na kwotach netto przedstawionych w bilansie.
tys. PLN | 31.12.2017 | 31.12.2016 |
---|---|---|
Ekspozycje bilansowe narażone na ryzyko nieprzeterminowane i bez utraty wartości |
65 866 562 | 63 812 106 |
Kredyty i pożyczki dla banków (rating zewnętrzny Fitch: od BBB do AAA; Moody’s: od B3 do Aaa; S&P: od B+ do AAA) | 254 205 | 1 267 811 |
Kredyty i pożyczki dla klientów (wg. Master Skali): | 45 178 599 | 44 779 120 |
1-3 najwyższa jakość | 17 734 981 | 19 331 657 |
4-6 dobra jakość | 8 274 048 | 6 938 616 |
7-9 średnia jakość | 10 354 286 | 11 229 815 |
10-12 niska jakość | 3 937 005 | 2 925 337 |
13-14 pod obserwacją | 218 783 | 241 993 |
15 niewykonanie zobowiązania** | 193 468 | 195 650 |
Bez ratingu*** | 4 466 028 | 3 916 052 |
Dłużne papiery wartościowe przeznaczone do obrotu (obligacje Skarbu Państwa****, inne) | 338 359 | 314 476 |
Finansowe instrumenty pochodne oraz korekta z tytułu rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej (wg Master Skali) | 1 078 544 | 267 922 |
1-3 najwyższa jakość | 63 420 | 99 804 |
4-6 dobra jakość | 67 980 | 83 648 |
7-9 średnia jakość | 14 902 | 26 169 |
10-12 niska jakość | 37 795 | 25 463 |
13-14 pod obserwacją | 49 | 32 |
15 niewykonanie zobowiązania | 0 | 28 |
Bez ratingu | 730 | 2 953 |
Korekta z tytułu rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej | 7 784 | 11 889 |
Wycena przyszłych płatności walutowych | 4 | 2 |
Instrumenty pochodne zabezpieczające | 885 880 | 17 934 |
Inwestycyjne papiery dłużne (Skarb Państwa****, Bank Centralny****, obligacje samorządowe, Europejski Bank Inwestycyjny) | 19 016 855 | 17 092 257 |
Należności z tytułu papierów wartościowych z przyrzeczeniem odkupu | 0 | 90 520 |
(*) – należności przeterminowanie do 4 dni włącznie są traktowane jako opóźnienia techniczne i są wykazywane w tej kategorii;
(**) – należności bez utraty wartości ze względu na fakt, że zdyskontowana wartość zabezpieczeń pokrywa w pełni ekspozycję oraz należności, które kiedyś były identyfikowane z utratą wartości i przeszły do portfela bez utraty wartości, ale zgodnie z przyjętą definicją default-u w procesie IRB wciąż posiadają rating 15;
(***) – grupa klientów bez ratingu wewnętrznego zawiera między innymi ekspozycje związane z kredytami dla jednostek samorządu terytorialnego oraz projektami inwestycyjnymi i niektórymi klientami leasingowymi;
(****) – rating dla Polski w 2017r. BBB+ (S&P), A2 (Moody’s), A- (Fitch)
Zaangażowanie brutto, w tys. PLN | 31.12.2017 | |||
---|---|---|---|---|
Kredyty i pożyczki udzielone klientom | Suma | |||
Przedsiębiorstwa | Kredyty hipoteczne | Pozostałe detaliczne | ||
1-3 najwyższa jakość | 41 863 | 17 227 541 | 465 577 | 17 734 981 |
4-6 dobra jakość | 2 053 260 | 4 622 646 | 1 598 142 | 8 274 048 |
7-9 średnia jakość | 5 316 538 | 2 138 128 | 2 899 620 | 10 354 286 |
10-12 niska jakość | 2 647 236 | 574 453 | 715 316 | 3 937 005 |
13-14 pod obserwacją | 29 829 | 133 188 | 55 766 | 218 783 |
15 niewykonanie zobowiązania (**) | 54 338 | 115 971 | 23 159 | 193 468 |
Bez ratingu (***) | 4 463 694 | 2 122 | 212 | 4 466 028 |
Suma | 14 606 758 | 24 814 049 | 5 757 792 | 45 178 599 |
(*) – należności przeterminowanie do 4 dni włącznie są traktowane jako opóźnienia techniczne i są wykazywane w tej kategorii;
(**) – należności bez utraty wartości ze względu na fakt, że zdyskontowana wartość zabezpieczeń pokrywa w pełni ekspozycję oraz należności, które kiedyś były identyfikowane z utratą wartości i przeszły do portfela bez utraty wartości, ale zgodnie z przyjętą definicją default-u w procesie IRB wciąż posiadają rating 15;
(***) – grupa klientów bez ratingu wewnętrznego zawiera między innymi ekspozycje związane z kredytami dla jednostek samorządu terytorialnego oraz projektami inwestycyjnymi i niektórymi klientami leasingowymi;
Zaangażowanie brutto, w tys. PLN | 31.12.2016 | |||
---|---|---|---|---|
Kredyty i pożyczki udzielone klientom | ||||
Przedsiębiorstwa | Kredyty hipoteczne | Pozostałe detaliczne | Suma | |
1-3 najwyższa jakość | 80 527 | 18 808 749 | 442 381 | 19 331 657 |
4-6 dobra jakość | 1 151 642 | 4 516 697 | 1 270 277 | 6 938 616 |
7-9 średnia jakość | 6 450 917 | 2 120 467 | 2 658 431 | 11 229 815 |
10-12 niska jakość | 1 311 432 | 748 118 | 865 787 | 2 925 337 |
13-14 pod obserwacją | 18 550 | 173 837 | 49 606 | 241 993 |
15 niewykonanie zobowiązania (**) | 94 430 | 80 703 | 20 517 | 195 650 |
Bez ratingu (***) | 3 915 379 | 617 | 56 | 3 916 052 |
Suma | 13 022 877 | 26 449 188 | 5 307 055 | 44 779 120 |
(*) należności przeterminowanie do 4 dni włącznie są traktowane jako opóźnienia techniczne i są wykazywane w tej kategorii;
(**) należności bez utraty wartości ze względu na fakt, że zdyskontowana wartość zabezpieczeń pokrywa w pełni ekspozycję oraz należności, które kiedyś były identyfikowane z utratą wartości i przeszły do portfela bez utraty wartości, ale zgodnie z przyjętą definicją default-u w procesie IRB wciąż posiadają rating 15;
(***) grupa klientów bez ratingu wewnętrznego zawiera między innymi ekspozycje związane z kredytami dla jednostek samorządu terytorialnego oraz projektami inwestycyjnymi i niektórymi klientami leasingowymi;
31.12.2017 | 31.12.2016 | |||
---|---|---|---|---|
Kredyty i pożyczki dla klientów | Kredyty i pożyczki dla banków | Kredyty i pożyczki dla klientów | Kredyty i pożyczki dla banków | |
Nie przeterminowane i bez rozpoznanej utraty wartości | 45 178 599 | 254 205 | 44 779 120 | 1 267 811 |
Przeterminowane*, ale bez rozpoznanej utraty wartości | 1 497 041 | 0 | 1 426 379 | 0 |
Łącznie bez rozpoznanej utraty wartości (IBNR) | 46 675 640 | 254 205 | 46 205 499 | 1 267 811 |
Z rozpoznaną utratą wartości | 2 232 666 | 0 | 2 179 457 | 0 |
Kredyty i pożyczki, brutto | 48 908 306 | 254 205 | 48 384 956 | 1 267 811 |
Odpisy z tytułu utraty wartości łącznie z IBNR | (1 497 228) | 0 | (1 364 913) | 0 |
Kredyty i pożyczki, netto | 47 411 078 | 254 205 | 47 020 043 | 1 267 811 |
Kredyty z rozpoznaną utratą wartości / kredyty ogółem | 4,57% | 0.00% | 4,50% | 0,00% |
(*) – należności przeterminowanie do 4 dni włącznie są traktowane jako opóźnienia techniczne i nie są wykazywane w tej kategorii;
31.12.2017 | 31.12.2016 | |||
---|---|---|---|---|
Kredyty i pożyczki dla klientów | Kredyty i pożyczki dla banków | Kredyty i pożyczki dla klientów | Kredyty i pożyczki dla banków | |
Bez zidentyfikowanych przesłanek utraty wartości | 46 622 222 | 254 205 | 46 115 322 | 1 267 811 |
Ze zidentyfikowanymi przesłankami utraty wartości, w tym: | 53 418 | 0 | 90 177 | 0 |
– Ekspozycje dla których oczekiwane przepływy uwzględniają przepływy z zabezpieczeń, w tym: | 53 418 | 0 | 90 177 | 0 |
– przeterminowane* | 39 803 | 0 | 14 442 | 0 |
Kredyty i pożyczki bez rozpoznanej utraty wartości, brutto | 46 675 640 | 254 205 | 46 205 499 | 1 267 811 |
Odpisy na poniesione, niezaraportowane straty (IBNR) | (181 972) | 0 | (185 740) | 0 |
Kredyty i pożyczki bez rozpoznanej utraty wartości, netto | 46 493 668 | 254 205 | 46 019 759 | 1 267 811 |
(*) należności przeterminowanie do 4 dni włącznie są traktowane jako opóźnienia techniczne i nie są wykazywane w tej kategorii;
Kredyty i pożyczki przeterminowane poniżej 90 dni nie są uważane za ekspozycje z rozpoznaną utratą wartości, chyba, że zostaną zidentyfikowane inne przesłanki impairmentu. Kwota brutto kredytów i pożyczek z podziałem na segmenty klientów, przeterminowanych, ale bez rozpoznanej utraty wartości, przedstawia się następująco:
Zaangażowanie brutto, w tys. PLN |
31.12.2017 | ||||
---|---|---|---|---|---|
Kredyty i pożyczki udzielone klientom | Kredyty i pożyczki dla banków |
Suma | |||
Przedsiębiorstwa | Kredyty hipoteczne | Pozostałe detaliczne | |||
Opóźnienia 5 – 30 dni(*) | 463 247 | 502 173 | 220 042 | 0 | 1 185 462 |
Opóźnienia 31 – 60 dni | 64 967 | 102 230 | 50 489 | 0 | 217 686 |
Opóźnienia 61 – 90 dni | 10 680 | 26 796 | 21 503 | 0 | 58 979 |
Opóźnienia pow. 90 dni(**) | 33 472 | 11 | 1 431 | 0 | 34 914 |
Suma | 572 366 | 631 210 | 293 465 | 0 | 1 497 041 |
(*) należności przeterminowanie do 4 dni włącznie są traktowane jako opóźnienia techniczne i nie są wykazywane w tej kategorii;
(**) należności opóźnione powyżej 90 dni i jednocześnie nie będące w portfelu z utratą wartości, posiadające przesłanki utraty wartości, ale nie wykazujące utraty wartości ze względu na szacowane przepływy pieniężne lub poniżej progu kwotowego
Zaangażowanie brutto, w tys. PLN |
31.12.2016 | ||||
---|---|---|---|---|---|
Kredyty i pożyczki udzielone klientom | Kredyty i pożyczki dla banków |
Suma | |||
Przedsiębiorstwa | Kredyty hipoteczne | Pozostałe detaliczne | |||
Opóźnienia 5 – 30 dni(*) | 400 559 | 519 228 | 192 467 | 0 | 1 112 254 |
Opóźnienia 31 – 60 dni | 60 149 | 115 019 | 53 822 | 0 | 228 990 |
Opóźnienia 61 – 90 dni | 10 022 | 38 841 | 21 300 | 0 | 70 163 |
Opóźnienia pow. 90 dni(**) | 6 281 | 7 049 | 1 642 | 0 | 14 972 |
Suma | 477 011 | 680 137 | 269 231 | 0 | 1 426 379 |
(*) należności przeterminowanie do 4 dni włącznie są traktowane jako opóźnienia techniczne i nie są wykazywane w tej kategorii;
(**) należności opóźnione powyżej 90 dni i jednocześnie nie będące w portfelu z utratą wartości, posiadające przesłanki utraty wartości, ale nie wykazujące utraty wartości ze względu na szacowane przepływy pieniężne lub poniżej progu kwotowego
Kwota brutto kredytów i pożyczek z rozpoznaną utratą wartości w podziale na segmenty klientów przedstawia się następująco:
Zaangażowanie brutto, w tys. PLN | 31.12.2017 | ||||
---|---|---|---|---|---|
Kredyty i pożyczki udzielone klientom | Kredyty i pożyczki dla banków | Suma | |||
Przedsiębiorstwa | Kredyty hipoteczne | Pozostałe detaliczne | |||
Wg rodzaju analizy | |||||
Analiza indywidualna | 536 113 | 182 390 | 3 021 | 0 | 721 524 |
Analiza kolektywna | 239 989 | 476 384 | 794 769 | 0 | 1 511 142 |
Suma | 776 102 | 658 774 | 797 790 | 0 | 2 232 666 |
Zaangażowanie brutto, w tys. PLN |
31.12.2016 | ||||
---|---|---|---|---|---|
Kredyty i pożyczki udzielone klientom | Kredyty i pożyczki dla banków |
Suma | |||
Przedsiębiorstwa | Kredyty hipoteczne | Pozostałe detaliczne | |||
Wg rodzaju analizy | |||||
Analiza indywidualna | 588 896 | 245 632 | 4 032 | 0 | 838 560 |
Analiza kolektywna | 211 955 | 440 755 | 688 187 | 0 | 1 340 897 |
Suma | 800 851 | 686 387 | 692 219 | 0 | 2 179 457 |
Kwantyfikacja wartości portfela objętego analizą indywidualną oraz wartości utworzonych odpisów w podziale na należności (i odpowiednio odpisy) z rozpoznaną utratą wartości i portfel IBNR została przedstawiona w notach finansowych. Tabele poniżej prezentują strukturę portfela objętego analizą indywidualną z rozpoznaną utratą wartości.
Tabele poniżej prezentują strukturę portfela objętego analizą indywidualną z rozpoznaną utratą wartości.
31.12.2017 | 31.12.2016 | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
Kwota w tys. PLN | udział % | Pokrycie odpisami aktualizującymi | Kwota w tys. PLN | udział % | Pokrycie odpisami aktualizującymi | |
PLN | 580 437 | 80,5% | 62,9% | 610 098 | 72,8% | 54,3% |
CHF | 103 311 | 14,3% | 27,4% | 179 254 | 21,4% | 19,2% |
EUR | 37 552 | 5,2% | 45,3% | 48 927 | 5,8% | 33,9% |
USD | 224 | 0,0% | 40,2% | 281 | 0,0% | 44,1% |
RAZEM (Indywidualna utrata wartości) | 721 524 | 100,0% | 56,9% | 838 560 | 100,0% | 45,6% |
31.12.2017 | 31.12.2016 | |||
---|---|---|---|---|
kwota w tys. PLN | udział % | kwota w tys. PLN | udział % | |
do 20% | 166 405 | 23,0% | 286 243 | 34,1% |
Powyżej 20% do 40% | 85 295 | 11,8% | 162 813 | 19,4% |
Powyżej 40% do 60% | 147 214 | 20,4% | 95 344 | 11,4% |
Powyżej 60% do 80% | 53 806 | 7,5% | 94 493 | 11,3% |
Powyżej 80% | 268 804 | 37,3% | 199 667 | 23,8% |
RAZEM (Indywidualna utrata wartości) |
721 524 | 100,0% | 838 560 | 100,0% |
Na koniec 2017 roku finansowy efekt ustanowionych zabezpieczeń wykorzystanych dla należności z rozpoznaną utratą wartości Grupy w analizie indywidualnej (Case by Case) wyniósł 230,3 mln zł (na koniec 2016 r. odpowiednio 323 mln zł). Jest to kwota, o którą poziom wymaganych rezerw przypisanych do tego portfela byłby wyższy, gdyby przy szacowaniu odpisu w analizie indywidualnej nie zostały uwzględnione przepływy z zabezpieczeń.
Restrukturyzacja należności jest prowadzona przez specjalnie do tego celu powołane jednostki (oddzielnie dla należności gospodarczych i detalicznych).
Restrukturyzacja zarówno należności gospodarczych, jak i detalicznych ma na celu wykonanie efektywnych działań wobec klientów mających doprowadzić do minimalizacji strat i możliwie szybkiego ograniczenia ryzyk ponoszonych przez Grupę w związku z zawartymi z klientem transakcjami, z których wynikają należności lub zobowiązania pozabilansowe Grupy.
Restrukturyzacja prowadzona jest wobec należności włączonych na podstawie ustalonych w Grupie zasad do portfeli restrukturyzacyjno-windykacyjnych i obejmuje ustalenie nowych, akceptowalnych przez Grupę warunków transakcji (w tym w szczególności zasad ich spłaty i zabezpieczenia oraz ewentualnego uzyskania dodatkowych zabezpieczeń).
Dochodzenie należności detalicznych jest procesem w pełni scentralizowanym, realizowanym w dwóch etapach:
Proces wykonywany przez Departament Bankowości Bezpośredniej dotyczy działań polegających na bezpośrednim, telefonicznym kontakcie z klientem i uzyskaniem spłaty wymagalnych należności względem Banku. W sytuacji braku spłaty zadłużenia lub zgłoszenia przez klienta chęci restrukturyzacji zadłużenia dalsze prowadzenie sprawy odbywa się przez Departament Dochodzenia Należności Detalicznych i obejmuje wszelkie działania restrukturyzacyjne oraz windykacyjne.
Dochodzenie należności jest wspierane przez wyspecjalizowany system informatyczny działający na pełnym portfelu klienta, w pełni zautomatyzowany w fazie monitorowania portfela, jak i wspomagający czynności w późniejszej fazie restrukturyzacji i windykacji. Integralną częścią systemu jest behawioralny model scoringowy, wykorzystywany na etapie postępowania monitującego. System ten jest wykorzystywany w zarządzaniu procesem dochodzenia należności detalicznych w stosunku do wszystkich segmentów klienta.
Model scoringowy bazuje w swoich wewnętrznych obliczeniach między innymi na: segmencie biznesowym klienta, rodzaju produktu obciążonego ryzykiem kredytowym (szczególnie dotyczy to produktów hipotecznych) oraz historii współpracy z klientem w ramach poprzednich działań restrukturyzacyjno-windykacyjnych. Opóźnione należności klientów detalicznych trafiają do systemu informatycznego automatycznie 4 dnia od daty powstania należności wymagalnej.
Proces restrukturyzacji i windykacji należności gospodarczych (tj. należności lub zobowiązań pozabilansowych związanych z zawartymi transakcjami z klientami korporacyjnymi i SME) jest scentralizowany i realizowany przez Departament Zagrożonych Należności Gospodarczych. Dochodzenie należności gospodarczych ma na celu maksymalizację odzysku i ograniczenie ryzyka ponoszonego przez Grupę w jak najkrótszym czasie poprzez realizację przyjętej strategii działań restrukturyzacyjnych i windykacyjnych w stosunku do:
Działania realizowane w ramach ww. strategii obejmują m.in.: ustalanie warunków finansowania Klientów, warunków restrukturyzacji należności gospodarczych (w tym w ramach postępowań restrukturyzacyjnych), w tym zasad ich spłaty oraz zabezpieczeń, uzyskiwanie nowych, wartościowych i płynnych zabezpieczeń, doprowadzania do spłaty polubownej, realizację windykacji (w tym komorniczej) należności wymagalnych, w tym z posiadanych zabezpieczeń, działania w procesach upadłościowych dłużników, prowadzenie wymaganych działań sądowych.
Dla zarządzania procesem restrukturyzacji i windykacji należności gospodarczych Departament Zagrożonych Należności Gospodarczych stosuje aplikacje wspierające proces zarządzania i decyzyjny oraz monitorowania, które szybko dostarczają podstawowych informacji na temat należności, zabezpieczenia, zastosowanego podejścia oraz podstawowych działań i terminów.
Poniższa tabela pokazuje portfel kredytów z rozpoznaną utratą wartości zarządzany przez jednostki organizacyjne Grupy zajmujące się restrukturyzacją należności.
Zaangażowanie brutto w tys. PLN | 31.12.2017 | 31.12.2016 |
---|---|---|
Kredyty i pożyczki udzielone klientom indywidualnym | 713 659 | 657 806 |
Kredyty i pożyczki udzielone klientom korporacyjnym | 250 413 | 258 899 |
Razem | 964 072 | 916 705 |
Emitowane przez | Papiery dłużne przeznaczone do obrotu |
Inwestycyjne dłużne papiery wartościowe |
Akcje | Razem |
---|---|---|---|---|
Skarb Państwa | 338 351 | 12 810 462 | 12 | 13 148 825 |
Bank Centralny | 0 | 6 077 287 | 0 | 6 077 287 |
Pozostałe | 8 | 135 065 | 50 181 | 185 254 |
– notowane | 8 | 81 130 | 431 | 81 569 |
– nienotowane | 0 | 53 935 | 49 750 | 103 685 |
Razem | 338 359 | 19 022 814 | 50 193 | 19 411 366 |
Emitowane przez | Papiery dłużne przeznaczone do obrotu |
Inwestycyjne dłużne papiery wartościowe |
Akcje | Razem |
---|---|---|---|---|
Skarb Państwa | 314 466 | 14 289 633 | 12 | 14 604 111 |
Bank Centralny | 0 | 2 669 700 | 0 | 2 669 700 |
Pozostałe | 10 | 139 900 | 43 353 | 183 263 |
– notowane | 10 | 79 236 | 390 | 79 636 |
– nienotowane | 0 | 60 664 | 42 963 | 103 627 |
Razem | 314 476 | 17 099 233 | 43 365 | 17 457 074 |
W 2017 r. nie dokonywano istotnych bezpośrednich przejęć przez Bank i sprzedaży środków trwałych stanowiących zabezpieczenie kredytu. Powyższa sytuacja powodowana jest realizacją innych, bardziej efektywnych ścieżek zaspokajania z zastawów lub przewłaszczeń (czasowo i kwotowo przy ograniczeniu kosztów), tj. doprowadzania do sprzedaży przedmiotu zastawu lub przewłaszczenia bezpośrednio przez dawcę zabezpieczenia pod nadzorem Banku i z przeznaczeniem całości tak uzyskanych środków na spłatę. Odmianą takiego działania jest zawieranie porozumień z syndykami w upadłości na podstawie, których syndyk za uzgodnioną opłatą zabezpiecza i przechowuje przedmioty zastawione lub przewłaszczone oraz w porozumieniu z Bankiem dokonuje ich oferowania i sprzedaży (w tym w ramach sprzedaży zorganizowanych części lub całego przedsiębiorstwa dłużnika) – i tak uzyskane środki przekazywane są bezpośrednio na spłatę należności Banku (zaspokojenie z zabezpieczenia w ww. sposób realizowane jest bez etapu przejęcia przewłaszczonych rzeczy do bilansu Banku na „Aktywa trwałe do zbycia”) .
Jednocześnie spółka zależna od Banku – Millennium Leasing, dokonuje przejęcia środków trwałych będących przedmiotem leasingu i prowadzi aktywne działania w celu ich zbycia. Dane o wartości tych aktywów i ich zmianach w okresie sprawozdawczym przedstawione są w nocie (23) „Aktywa trwałe do zbycia” skonsolidowanego bilansu Grupy.
Ekspozycje kredytowe, dla których Grupa nie oczekuje wystąpienia żadnych przepływów pieniężnych do odzyskania i dla których utworzony został odpis z tytułu utraty wartości lub korekta wartości dla wierzytelności pochodzących z zapadłych terminowych operacji finansowych, które łącznie pokrywają w całości należność pozostałą do spłaty, są spisywane z bilansu w ciężar odpisu aktualizującego i przenoszone do ewidencji pozabilansowej. Przedmiotowa operacja nie powoduje umorzenia należności, tj. nie powoduje zwolnienia dłużnika z długu ani zaprzestania wymaganych prawem i uzasadnionych ekonomicznie działań prawnych i windykacyjnych celem dochodzenia spłaty.
Najczęściej Grupa spisuje należności w ciężar rezerw na utratę wartości w przypadku stwierdzenia nieściągalności należności, tj. między innymi:
Poniższa tabela przedstawia podział głównych kategorii ekspozycji kredytowych Grupy z rozbiciem na czynniki składowe, według kategorii klientów.
wg stanu na 31.12.2017 | Pośrednictwo finansowe | Przemysł i Budownictwo | Handel hurtowy i detaliczny | Transport i komunikacja | Sektor publiczny | Kredyty hipoteczne | Kredyty konsumpcyjne(*) | Pozostałe branże | Razem |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Kredyty i pożyczki dla banków | 254 205 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 254 205 |
Kredyty i pożyczki dla klientów | 172 828 | 5 836 781 | 4 037 554 | 2 343 036 | 245 345 | 26 104 033 | 6 849 047 | 3 319 682 | 48 908 306 |
Papiery wartościowe przeznaczone do obrotu | 19 | 65 | 10 | 0 | 338 351 | 0 | 0 | 16 | 338 461 |
Finansowe instrumenty pochodne oraz korekta z tytułu rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej | 1 013 703 | 21 647 | 21 011 | 92 | 0 | 0 | 0 | 22 091 | 1 078 544 |
Inwestycyjne papiery wartościowe | 131 035 | 5 960 | 0 | 142 | 18 935 737 | 0 | 0 | 31 | 19 072 905 |
Należności z tyt. papierów wartościowych z przyrzeczeniem odkupu | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
RAZEM | 1 571 790 | 5 864 453 | 4 058 575 | 2 343 270 | 19 519 433 | 26 104 033 | 6 849 047 | 3 341 820 | 69 652 421 |
(*) w tym: karty kredytowe, kredyty gotówkowe, kredyty w rachunku bieżącym
wg stanu na 31.12.2016 | Pośrednictwo finansowe | Przemysł i Budownictwo | Handel hurtowy i detaliczny | Transport i komunikacja | Sektor publiczny | Kredyty hipoteczne | Kredyty konsumpcyjne (*) | Pozostałe branże | Razem |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Kredyty i pożyczki dla banków | 1 267 811 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 267 811 |
Kredyty i pożyczki dla klientów | 144 745 | 4 881 381 | 3 706 759 | 2 293 059 | 308 447 | 27 815 712 | 6 268 505 | 2 966 348 | 48 384 956 |
Papiery wartościowe przeznaczone do obrotu | 8 | 85 | 10 | 0 | 314 466 | 0 | 0 | 17 | 314 586 |
Finansowe instrumenty pochodne oraz korekta z tytułu rachunkowości zabezpieczeń wartości godziwej | 225 598 | 4 744 | 183 | 188 | 0 | 0 | 0 | 37 209 | 267 922 |
Inwestycyjne papiery wartościowe | 122 131 | 7 140 | 0 | 151 | 17 013 033 | 0 | 0 | 33 | 17 142 488 |
Należności z tyt. papierów wartościowych z przyrzeczeniem odkupu | 90 520 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 90 520 |
RAZEM | 1 850 813 | 4 893 350 | 3 706 952 | 2 293 398 | 17 635 946 | 27 815 712 | 6 268 505 | 3 003 607 | 67 468 283 |
(*) w tym: karty kredytowe, kredyty gotówkowe, kredyty w rachunku bieżącym
Biorąc pod uwagę ryzyko koncentracji w poszczególne sektory i segmenty klientów, Grupa zdefiniowała wewnętrzne limity koncentracji zgodnie z tolerancją na ryzyko, co zapewnia utrzymanie dobrze zdywersyfikowanego portfela kredytowego.
Główną pozycję w portfelu kredytowym (kredyty i pożyczki dla klientów) stanowią kredyty hipoteczne (53%) oraz kredyty gotówkowe dla osób fizycznych (11%). Portfel kredytów dla firm (w tym leasing) działających w różnych sektorach: przemysł i budownictwo, transport i komunikacja, handel, pośrednictwo finansowe oraz w sektorze publicznym stanowi 33% i jego szczegółową strukturę przedstawia poniższa tabela:
Nazwa branży /segmenty | 2017 Ekspozycja bilansowa (mln zł) |
Udział (%) |
2016 Ekspozycja bilansowa (mln zł) |
Udział (%) |
---|---|---|---|---|
Kredyty dla osób fizycznych | 32 953,1 | 67,4% | 34 084,2 | 70,4% |
Hipoteczne | 26 104,0 | 53,4% | 27 815,7 | 57,5% |
Gotówkowe | 5 332,4 | 10,9% | 4 919,0 | 10,1% |
Karty kredytowe I pozostałe | 1 516,6 | 3,1% | 1 349,5 | 2,8% |
Kredyty dla przedsiębiorstw * | 15 955,2 | 32,6% | 14 300,7 | 29,6% |
Handel i naprawy | 4 037,6 | 8,3% | 3 706,8 | 7,7% |
Przetwórstwo przemysłowe | 4 836,7 | 9,9% | 3 967,2 | 8.2% |
Budownictwo | 1 000,1 | 2,0% | 914,2 | 1,9% |
Transport i gosp. magazynowa | 2 343,0 | 4,8% | 2 293,1 | 4,7% |
Administracja publiczna | 245,3 | 0,5% | 308,4 | 0,6% |
Informacja i komunikacja | 574,0 | 1,2% | 408,9 | 0,8% |
Usługi pozostałe | 774,6 | 1,6% | 696,7 | 1,4% |
Działalność finansowa i ubezpieczeniowa | 172,8 | 0,4% | 144,7 | 0,3% |
Obsługa nieruchomości | 843,2 | 1,7% | 715,7 | 1,5% |
Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna | 364,7 | 0,7% | 337,9 | 0,7% |
Górnictwo | 60,0 | 0,1% | 118,5 | 0,2% |
Dostawy wody, ścieki i odpady | 104,9 | 0,2% | 99,0 | 0,2% |
Wytwarzanie i zaopatrywanie w energie, gaz i wodę | 90,9 | 0,2% | 111,9 | 0,2% |
Hotele i restauracje | 156,0 | 0,3% | 157,0 | 0,3% |
Edukacja | 63,3 | 0,1% | 31.8 | 0,1% |
Rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo | 94,1 | 0,2% | 103,6 | 0,2% |
Opieka zdrowotna, pomoc społeczna | 169,1 | 0,3% | 161,9 | 0,3% |
Kultura, rekreacja i rozrywka | 24.9 | 0,0% | 23.4 | 0,0% |
Łącznie kredyty (brutto) | 48 908,3 | 100,0% | 48 385,0 | 100,0% |
(*) w tym: Mikrobiznes o rocznych obrotach do 5 mln zł
Wskaźnik koncentracji 20 największych klientów w portfelu kredytowym Grupy (w tym grup powiązanych ze sobą podmiotów) na koniec 2017 roku wyniósł 5,9% w porównaniu do 5,4% na koniec 2016 roku. Wskaźnik koncentracji 10 największych klientów także uległ nieistotnemu wzrostowi w ciągu 2017 roku z poziomu 3,7% na koniec poprzedniego roku do 4,1% zgodnie z tolerancją na ryzyko Banku.