POPRZEDNIA
Zezwolenie na stosowanie metody IRB
Grupa definiuje system ratingowy jako wszystkie metody, procesy, mechanizmy kontroli, systemy gromadzenia danych i systemy informatyczne, które wykorzystuje się przy ocenie ryzyka kredytowego oraz zaliczaniu ekspozycji do odpowiedniej puli charakteryzującej się określonym poziomem ryzyka, w tym także zasady dotyczące nadrzędności modeli ratingowych, o ile mają zastosowanie oraz zasady przełamywania ocen ratingowych. Elementem systemu ratingowego są modele PD, LGD, CCF-EAD (nazywane dalej modelami) oraz metodyki oceny finansowania specjalistycznego.
Ocena ryzyka kredytowego klienta w aspekcie prawdopodobieństwa niewykonania zobowiązania (PD) przez klienta opiera się na jednolitej skali ratingowej, zwanej Master Skalą.
Master Skala (MS) składa się z 15 stopni ratingowych, gdzie poszczególne ratingi oznaczają jak niżej:
Ratingi 13 – 15 to ratingi proceduralne, zarezerwowane dla ekspozycji o obniżonej wartości.
Wszyscy klienci z dostępnym kredytowaniem, faktycznie wykorzystujący zatwierdzone limity kredytowe lub nie, i wszyscy inni uczestnicy transakcji kredytowej powinni mieć uprzednio nadany rating i być przypisanymi do odpowiedniej puli.
Odpowiednia polityka kredytowa lub ratingowa powinna określać model właściwy do wygenerowania ratingu lub homogenicznej puli dla danego segmentu klienta.
Każdy stosowany model PD musi zostać skalibrowany do MS na podstawie zaobserwowanego lub szacowanego prawdopodobieństwa niewykonania zobowiązania.
Rating dla rządów, banków centralnych, organizacji międzynarodowych, wielostronnych banków rozwoju oraz Instytucji może zostać przypisany na podstawie ratingu przyznanego przez uznane agencje ratingowe, zmapowanego na Master Scale.
Jeżeli powyższe podmioty będą miały więcej niż jedną ocenę ratingową przyznaną przez uznane agencje ratingowe (split rating), to zawsze należy stosować drugi najlepszy rating z ocen przyznanych przez uznane agencje.
Tabela prezentująca powiązania między wewnętrznymi a zewnętrznymi ocenami ratingowymi została przedstawiona w rozdziale 7.3 Ujawnień. Bank uznaje dla celów porównawczych następujące zewnętrzne agencje ratingowe: Fitch, Moody’s, Standard & Poors.
W przypadku klientów detalicznych rating nadany w rezultacie działania modelu behawioralnego (rating behawioralny) jest z założenia ważniejszy niż nadany w rezultacie działania ratingu aplikacyjnego (rating aplikacyjny), jeżeli tylko rating behawioralny jest nadany. W przypadku klientów korporacyjnych nadany rating jest oceną łączną 3 komponentów: modułu ilościowego opartego na analizie danych ze sprawozdań finansowych, modułu jakościowej oceny Klienta opartego na informacjach pozafinansowych oraz modułu behawioralnego oceniającego charakter dotychczasowej współpracy Klienta z Grupą Banku Millennium (w tym z Bankiem Millennium).
Ratingi proceduralne (13, 14 i 15 wg Master Skali) przyznawane są klientom z symptomami pogorszenia zdolności i wiarygodności kredytowej lub z zadłużeniem przeterminowanym.
Rating proceduralny jest z założenia ważniejszy niż rating aplikacyjny i rating behawioralny.
Po ustaniu przesłanek do nadania któregokolwiek ratingu proceduralnego, ratingi 13 i 14 od razu wygasają, natomiast rating 15 albo wygasa albo jest utrzymywany przez tzw. okres kwarantanny.
Klasa ekspozycji podlegająca stałemu wyłączeniu z metody IRB.
Klasa ekspozycji podlegająca stałemu wyłączeniu z metody IRB.
Klasy ekspozycji podlegające planowi stopniowego wdrożenia metody IRB.
Proces ratingowy w Banku Millennium opiera się na następujących zasadach:
Przedstawione zasady nadawania ratingu mają zastosowanie do wszystkich kategorii ekspozycji detalicznych: ekspozycji detalicznych wobec klientów indywidualnych zabezpieczonych na nieruchomościach mieszkalnych, odnawialnych ekspozycji detalicznych oraz pozostałych ekspozycji detalicznych.
Klasa ekspozycji detalicznych wobec klientów indywidualnych zabezpieczonych na nieruchomościach mieszkalnych obejmuje ekspozycje będące kredytem lub pożyczką zabezpieczoną hipoteką na nieruchomości wobec klientów detalicznych (mikroprzedsiębiorstwa i klienci indywidualni).
Klasa odnawialnych ekspozycji detalicznych obejmuje ekspozycje wobec osób fizycznych, niezabezpieczone, odnawialne, o łącznym zaangażowaniu nie przekraczającym 100.000 euro oraz spełniające warunek niskiej zmienności stóp strat.
Wszystkie ekspozycje detaliczne nie zaliczone do powyższych kategorii są traktowane jako pozostałe ekspozycje detaliczne.
Kompetencje w procesie nadawania ratingu są podzielone w następujący sposób:
Klasy ryzyka wynikające z modeli oraz ratingi proceduralne są nadawane automatycznie i nie podlegają korekcie eksperckiej.
W procesie nadania ratingu, Bank wykorzystuje dane z różnych dostępnych źródeł:
W zakresie modeli niewykonania zobowiązań (modele PD), w klasie ekspozycji detalicznych funkcjonuje system ratingowy dla mikroprzedsiębiorstw i system ratingowy dla klientów indywidualnych. W ramach obu systemów używane są modele skoringowe behawioralne oraz modele skoringowe aplikacyjne, desygnowane do określonych grup klientów i/lub produktów. W przypadku klientów z symptomami pogorszenia zdolności i wiarygodności kredytowej lub z zadłużeniem przeterminowanym nadawane są ratingi proceduralne.
Rating proceduralny ma pierwszeństwo stosowania. Jeśli klient nie posiada ratingu proceduralnego, zastosowanie ma rating behawioralny, o ile został nadany.
Rating behawioralny nadawany jest po raz pierwszy po trzech miesiącach współpracy klienta z Bankiem, a następnie z miesięczną częstotliwością, pod warunkiem, że rachunki klienta spełniają wymogi przewidziane w modelu behawioralnym.
Jeśli klient nie posiada ratingu behawioralnego lub proceduralnego, zastosowanie ma rating aplikacyjny.
W zakresie modeli strat z tytułu niewykonania zobowiązań (LGD), zostały one zbudowane dla dwóch portfeli:
Zgodnie z CRR, banki maja za zadanie estymować parametry LGD wykorzystując dane dotyczące niewykonanych zobowiązań w ramach wszystkich dostępnych źródeł oraz uwzględniając wszystkie informacje istotne z punktu widzenia szacowania poziomu straty ekonomicznej.
Z tego powodu Bank przeprowadził oszacowanie parametrów LGD na bazie danych, która obejmuje wszystkie przypadki niewykonania zobowiązania wynikające z ilościowych i jakościowych przesłanek definicji niewykonania zobowiązania.
Zgodnie z metodologią wyliczenia LGD, głównymi elementami obliczeń są: prawdopodobieństwo uzdrowienia, lub zakończenie procesu windykacji klienta, wartość odzysków, koszty oraz stopa dyskontowa.
Bank przyjął następujące podejście do budowy modeli LGD:
Strata z tytułu niewykonania zobowiązania jest szacowana na poziomie transakcji.
Model EAD został zbudowany dla ekspozycji portfela detalicznego. Przy estymacji EAD, ekspozycja na moment niewykonania zobowiązania była porównywana z wartością limitu i zaangażowaniem bilansowym zaobserwowanym na rok przed zdarzeniem niewykonania zobowiązania. Kalkulacja parametrów ekwiwalentu bilansowego (CCF) była przeprowadzona dla grup produktów, dla których istniała możliwość wystąpienia zaangażowania pozabilansowego oraz Bank dysponował istotną liczbą obserwacji pozwalającą na wnioskowanie statystyczne, tj. dla limitów w rachunkach (overdrafty) oraz kart kredytowych (portfel QRRE). W przypadku gwarancji, dla których liczba obserwacji była zbyt mała dla przeprowadzenia analiz statystycznych, przyjęto konserwatywną wartość CCF. Jednocześnie nie opracowano modelu EAD dla portfela RRE, z racji nieistotnej liczby obserwacji.
Grupa Millennium klasyfikuje jako ekspozycje kapitałowe udziały oraz instrumenty kapitałowe posiadane przez jakiekolwiek jednostki Banku, z wyłączeniem, w ujęciu skonsolidowanym, udziałów reprezentujących inwestycje w spółki zależne, które są klasyfikowane jako transakcje wewnątrzgrupowe. Jednak ze względu na fakt, że łączna wartość portfela kapitałowego Grupy jest nieistotna, postanowiono stale wyłączyć przedmiotowe ekspozycje z podejścia IRB i wyliczać dla nich wymóg kapitałowy zgodnie z podejściem standardowym.
Poniższa tabela prezentuje podstawowe agregaty i parametry używane przy wyliczaniu wymogów w zakresie funduszy własnych metodą IRB. Dla klas ekspozycji objętych metodą IRB wskazane są wielkości ekspozycji, CCF, średnie PD, ilość dłużników, średnie LGD, aktywa ważone ryzykiem, średnia waga ryzyka, strata oczekiwana ora korekty wartości i rezerwy, w zakresach prawdopodobieństwa wystąpienia niewykonania zobowiązania (PD).
Zakres PD | Oryginalna ekspozycja bilansowa brutto | Ekspozycja pozabilansowa przed CCF | Średnie CCF | EAD po CRM i po CCF | Średnie PD | Ilość dłużników | Średnie LGD | RWA | Średnia waga ryzyka | Strata oczekiwana (EL) | Korekty wartości i rezerwy | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
QRRE | 0,00 do <0,15 | 202 489 | 1 146 200 | 77,3% | 1 088 567 | 0,1% | 152 701 | 63,9% | 36 811 | 3,4% | 556 | 4 629 |
QRRE | 0,15 do <0,25 | 120 579 | 300 126 | 81,5% | 365 243 | 0,2% | 65 720 | 62,2% | 24 792 | 6,8% | 437 | 1 530 |
QRRE | 0,25 to <0,50 | 144 571 | 213 434 | 83,3% | 322 355 | 0,4% | 54 606 | 62,4% | 39 073 | 12,1% | 785 | 1 401 |
QRRE | 0,50 to <0,75 | 208 024 | 165 577 | 85,0% | 348 830 | 0,7% | 54 341 | 63,0% | 68 468 | 19,6% | 1 561 | 1 604 |
QRRE | 0,75 to <2,50 | 388 838 | 189 963 | 85,9% | 552 028 | 1,6% | 74 721 | 64,3% | 206 541 | 37,4% | 5 804 | 2 750 |
QRRE | 2,50 to <10,00 | 229 400 | 62 024 | 87,0% | 283 367 | 5,6% | 38 189 | 65,1% | 250 857 | 88,5% | 10 386 | 2 081 |
QRRE | 10,00 to <100,00 | 118 103 | 16 030 | 88,7% | 132 317 | 28,2% | 17 031 | 66,3% | 243 016 | 183,7% | 24 767 | 1 876 |
QRRE | 100,00 (default) | 119 845 | 3 919 | 0,0% | 119 845 | 100,0% | 18 526 | 99,4% | 59 956 | 50,0% | 119 167 | 50 628 |
QRRE | Razem | 1 531 849 | 2 097 272 | 80,1% | 3 212 552 | 5,8% | 475 835 | 65,1% | 929 514 | 28,9% | 163 463 | 66 500 |
Residential Retail | 0,00 do <0,15 | 14 863 119 | 263 377 | 0,0% | 14 863 119 | 0,1% | 77 389 | 32,3% | 1 017 154 | 6,8% | 3 839 | 13 705 |
Residential Retail | 0,15 do <0,25 | 3 625 209 | 42 855 | 0,0% | 3 625 209 | 0,2% | 16 416 | 34,3% | 483 377 | 13,3% | 2 220 | 4 263 |
Residential Retail | 0,25 to <0,50 | 1 750 193 | 29 023 | 0,0% | 1 750 193 | 0,4% | 8 202 | 34,1% | 413 232 | 23,6% | 2 327 | 2 084 |
Residential Retail | 0,50 to <0,75 | 1 639 619 | 14 736 | 0,0% | 1 639 619 | 0,7% | 7 278 | 34,6% | 597 201 | 36,4% | 4 023 | 3 851 |
Residential Retail | 0,75 to <2,50 | 1 770 240 | 19 440 | 0,0% | 1 770 240 | 1,7% | 7 691 | 34,8% | 1 117 850 | 63,1% | 10 200 | 5 650 |
Residential Retail | 2,50 to <10,00 | 995 305 | 11 966 | 0,00% | 995 305 | 5,6% | 4 109 | 34,8% | 1 245 111 | 125,1% | 19 472 | 9 255 |
Residential Retail | 10,00 to <100,00 | 627 645 | 1 160 | 0,0% | 627 645 | 19,3% | 2 564 | 35,0% | 1 235 236 | 196,8% | 42 773 | 12 504 |
Residential Retail | 100,00 (default) | 882 953 | 262 | 0,0% | 882 953 | 100,0% | 2 896 | 76,6% | 1 515 334 | 171,6% | 676 230 | 224 525 |
Residential Retail | Razem | 26 154 283 | 382 820 | 0,0% | 26 154 283 | 4,3% | 126 545 | 34,6% | 7 624 494 | 29,2% | 761 084 | 275 837 |
Total | Razem | 27 686 132 | 2 480 091 | 67,8% | 29 366 835 | 4,5% | 550 988 | 38,0% | 8 554 008 | 29,1% | 924 547 | 342 337 |
Poniższa tabela prezentuje weryfikację historyczną PD dla poszczególnych kategorii ekspozycji.
Klasa ekspozycji | Zakres PD | Ekwiwalent ratingu zewnętrznego | Średnie ważone PD | Arytmetyczna średnia PD po dłużnikach | Ilość dłużników | Ilość dłużników w ciągu roku którzy weszli w stan niewykonania zobowiązania | W tym nowi dłużnicy | Średnia historyczna roczna stopa default | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Koniec poprzedniego roku | Koniec roku | ||||||||
QRRE | <0,06% – 0,12%) | 0,08% | 0,08% | 148 087 | 152 383 | 81 | 0 | 0,04% | |
QRRE | <0,12% – 0,18%) | 0,15% | 0,15% | 22 869 | 29 809 | 32 | 2 | 0,08% | |
QRRE | <0,18% – 0,28%) | 0,23% | 0,23% | 35 687 | 35 727 | 66 | 4 | 0,12% | |
QRRE | <0,28% – 0,53%) | 0,39% | 0,39% | 45 817 | 54 442 | 163 | 6 | 0,26% | |
QRRE | <0,53% – 0,95%) | 0,71% | 0,71% | 46 720 | 54 102 | 272 | 5 | 0,55% | |
QRRE | <0,95% – 1,73%) | 1,28% | 1,28% | 43 330 | 48 623 | 441 | 18 | 0,93% | |
QRRE | <1,73% – 2,94%) | 2,25% | 2,25% | 26 508 | 25 897 | 407 | 22 | 1,52% | |
QRRE | <2,94% – 4,90%) | 3,80% | 3,80% | 17 547 | 17 491 | 446 | 39 | 2,22% | |
QRRE | <4,90% – 7,60%) | 6,10% | 6,10% | 11 243 | 11 993 | 422 | 55 | 3,39% | |
QRRE | <7,60% – 12%) | 9,55% | 9,55% | 8 556 | 7 288 | 490 | 70 | 4,58% | |
QRRE | <12% – 20%) | 15,63% | 15,64% | 9 576 | 7 492 | 738 | 8 | 8,14% | |
QRRE | <20% – 100%) | 76,74% | 44,14% | 8 751 | 9 437 | 2 900 | 49 | 34,75% | |
Residential Retail | <0,06% – 0,12%) | 0,08% | 0,08% | 80 660 | 77 389 | 52 | 0 | 0,05% | |
Residential Retail | <0,12% – 0,18%) | 0,15% | 0,15% | 5 680 | 10 437 | 6 | 1 | 0,12% | |
Residential Retail | <0,18% – 0,28%) | 0,23% | 0,23% | 6 089 | 5 979 | 15 | 0 | 0,20% | |
Residential Retail | <0,28% – 0,53%) | 0,39% | 0,39% | 7 602 | 8 202 | 26 | 0 | 0,29% | |
Residential Retail | <0,53% – 0,95%) | 0,71% | 0,71% | 5 384 | 7 278 | 38 | 0 | 0,52% | |
Residential Retail | <0,95% – 1,73%) | 1,28% | 1,28% | 4 211 | 4 747 | 32 | 0 | 0,79% | |
Residential Retail | <1,73% – 2,94%) | 2,25% | 2,25% | 2 735 | 2 944 | 45 | 0 | 1,30% | |
Residential Retail | <2,94% – 4,90%) | 3,80% | 3,80% | 1 911 | 2 097 | 25 | 0 | 1,79% | |
Residential Retail | <4,90% – 7,60%) | 6,10% | 6,10% | 1 324 | 1 348 | 25 | 0 | 2,64% | |
Residential Retail | <7,60% – 12%) | 9,55% | 9,55% | 844 | 664 | 29 | 0 | 4,07% | |
Residential Retail | <12% – 20%) | 16,49% | 16,40% | 2 683 | 2 401 | 229 | 0 | 10,23% | |
Residential Retail | <20% – 100%) | 59,01% | 57,89% | 212 | 163 | 115 | 1 | 50,66% |
Poniższe tabele przedstawiają wyliczenia zrealizowanych stóp niewykonania zobowiązań oraz szacowanych wartości stopy niewykonania zobowiązań, dla portfeli objętych zezwoleniem na stosowanie metody IRB.
Okres | Szacowana stopa default | Zrealizowana stopa default |
---|---|---|
2013 | 2,74% | 2,16% |
2014 | 2,68% | 1,99% |
2015 | 2,69% | 1,82% |
2016 | 2,47% | 1,59% |
2017 | 2,27% | 1,45% |
Okres | Szacowana stopa default | Zrealizowana stopa default |
---|---|---|
2013 | 0,80% | 0,49% |
2014 | 0,78% | 0,48% |
2015 | 0,82% | 0,55% |
2016 | 0,88% | 0,60% |
2017 | 0,91% | 0,53% |
W przypadku portfela QRRE można zaobserwować dalsze obniżanie się zrealizowanych stóp niewykonania zobowiązań („default”) w ostatnich latach i są mniejsze niż szacowane. Obserwowane obniżenie zrealizowanych stóp default w ostatnich latach jest zgodne z trendami obserwowanymi na rynku i może być wyjaśnione korzystną i stabilną sytuacją makroekonomiczną.
W przypadku portfela RRE zrealizowane stopy niewykonania zobowiązania są nieznacznie niższe w ostatnim roku (i pozostają na znacząco niższym poziomie niż wartości szacowane). Spadek ten wynika z dobrej sytuacji makroekonomicznej, jak również z malejącego udziału kredytów denominowanych do walut obcych (przede wszystkim CHF), w przypadku których obserwowane ryzyko jest obecnie wyższe, niż dla kredytów w PLN.
W przypadku obydwu portfeli zrealizowane stopy default były mniejsze niż przeciętne prawdopodobieństwo niewykonania zobowiązania (PD), przede wszystkim, z powodu uwzględniania w szacowaniu długookresowego PD dodatkowego konserwatywnego buforu, związanego z błędami oszacowań, który podwyższa szacowane wartości parametru PD.
Analizę zrealizowanych współczynników CCF przeprowadzono dla przypadków z portfela QRRE wchodzących w default w ciągu roku kalendarzowego 2017 (okres sprawozdawczy) oraz 2016 (okres porównawczy), które na koniec roku poprzedzającego dany okres (odpowiednio na dzień 31.12.2016 oraz 31.12.2015) znajdowały się poza defaultem i posiadały dodatnią ekspozycję pozabilansową. Analiza polegała na porównaniu średnich zrealizowanych wartości współczynników konwersji ze średnimi wartościami modelowymi (w obu przypadkach zastosowano średnią ważoną wielkością ekspozycji pozabilansowej). Współczynniki modelowe uwzględniają szereg narzutów konserwatywnych i powinny przewyższać faktycznie zrealizowane wartości. Otrzymane wyniki podano w poniższej tabeli.
CCF | 2017 | 2016 |
---|---|---|
CCF modelowy | 91,3% | 86,1% |
CCF zrealizowany | 57,2% | 61,0% |
Zarówno w okresie sprawozdawczym jak i porównawczym zrealizowane wartości współczynników CCF nie przekroczyły wartości modelowych. W związku z tym, że Bank nie zanotował wyższych od spodziewanych poziomów współczynników konwersji kredytowej ten element ryzyka kredytowego nie prowadzi do wystąpienia wyższych od spodziewanych strat.
Analizę zrealizowanych współczynników LGD przeprowadzono dla przypadków z portfeli RRE i QRRE. Wyznaczenie zrealizowanych wartości LGD wymaga dłuższej perspektywy czasowej, gdyż odzyski mogą wystąpić dopiero długo po wejściu ekspozycji w stan defaultu. W związku z tym wyliczenie zrealizowanych wartości LGD zostało oparte na przypadkach wchodzących w default do grudnia 2015 roku. Wyznaczony na tych przypadkach średni poziom LGD porównano ze średnim poziomem LGD stosowanym w ramach metody IRB na potrzeby wyznaczania wymogów kapitałowych (w obu przypadkach zastosowano średnią ważoną wielkością ekspozycji). Wartości modelowe uwzględniają szereg narzutów konserwatywnych (w tym dodatkowy mnożnik nałożony decyzją IRB z lipca 2017 roku, wraz z udzieleniem zgodny na stosowanie zmienionych modeli LGD dla portfeli RRE i QRRE) i powinny przewyższać faktycznie zrealizowane straty. Otrzymane wyniki podano w poniższej tabeli.
LGD | Portfel | |
---|---|---|
RRE | QRRE | |
Zrealizowana | 24,9% | 50,7% |
Modelowana | 38,3% | 69,4% |
Dla obu analizowanych portfeli modelowe wartości strat znacząco przewyższyły poziomy zrealizowane. Można zatem stwierdzić że nie wystąpiły nadspodziewane straty związane z poziomami LGD, a stosowane wartości parametrów okazały się wystarczająco konserwatywne.
Grupa nie posiada spółek prowadzących działalność kredytową za granicą. (CRR art. 452.j)
Tabela EU CR10 – IRB (kredytowanie specjalistyczne i ekspozycje kapitałowe)
Z uwagi na fakt, że nie stosowana jest metoda IRB dla kredytowania specjalistycznego i ekspozycji kapitałowych, Tabela EU CR10 (EBA/GL/2016/11) nie jest prezentowana.
Tabela EU CR7 – Metoda IRB – wpływ kredytowych instrumentów pochodnych stosowanych jako techniki ograniczania ryzyka kredytowego na aktywa ważone ryzykiem
Z uwagi na fakt, że kredytowe instrumenty pochodne nie są stosowane jako techniki ograniczania ryzyka kredytowego, Tabela EU CR7 nie jest prezentowana (EBA/GL/2016/11).